Emlak Vergisi Takdirine İtiraz ve Dava

Emlak Vergisi Nedir?

Emlak vergisi, bina ve arsa/arazi gibi taşınmazlar üzerinden ödenen özel bir vergi türüdür. Belediyelerce her yıl tahsil edilen emlak vergisi matrahı, arsa/arazi metrekare birim değerleri kullanılarak hesaplanmaktadır. Arsa/arazi metrekare birim değerleri, VUK’una göre her dört yılda bir Takdir Komisyonu kararları ile tespit edilmektedir. Söz konusu bu yazımız Takdir Komisyonu kararlarına karşı itiraz yolları ve dava süreciyle ilgilidir.

Emlak Vergisi Tahakkukunda Yasal Altyapı Nedir?

Mükerrer Madde 49 –  (Değişik: 3/4/2002-4751/1 md.)  

a) Maliye ve Bayındırlık ve İskan bakanlıkları( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) 1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanununun 29 uncu maddesi hükmü ile aynı Kanunun 31 inci maddesi uyarınca hazırlanan yönetmelik hükümlerine göre bina metrekare normal inşaat maliyet bedellerini, uygulanacağı yıldan dört ay önce müştereken tespit ve Resmî Gazete ile ilân eder.

Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği bu bedellere karşı Resmî Gazete ile ilânını izleyen onbeş gün içinde Danıştay’da dava açabilir.

b) Takdir komisyonlarının arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitine ilişkin dört yılda bir yapacakları takdirler, tarh ve tahakkuk işleminin  (Emlâk Vergisi Kanununun 33 üncü maddesinin (8) numaralı fıkrasına göre yapılacak takdirler dahil) yapılacağı sürenin başlangıcından en az altı ay önce karara bağlanarak, arsalara ait
olanlar takdirin ilgili bulunduğu il ve ilçe merkezlerindeki ticaret odalarına, ziraat odalarına ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları ile belediyelere, araziye ait olanlar il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarına ve belediyelere imza karşılığında verilir.

Büyükşehir belediyesi bulunan illerde takdir komisyonu kararları, vali veya vekalet vereceği memurun başkanlığında, defterdar veya vekalet vereceği memur, vali tarafından görevlendirilecek tapu sicil müdürü ile ticaret odası, serbest muhasebeci mali müşavirler odası ve esnaf ve sanatkârlar odaları birliğince görevlendirilecek birer üyeden oluşan merkez komisyonuna imza karşılığında verilir. Merkez komisyonu kendilerine tebliğ edilen kararları onbeş gün içinde inceler ve inceleme sonucu belirlenen değerleri ilgili takdir komisyonuna geri gönderir. Merkez komisyonunca farklı değer belirlenmesi halinde bu değerler ilgili takdir komisyonlarınca yeniden takdir yapılmak suretiyle dikkate alınır.

(İptal birinci cümle: Anayasa Mahkemesinin 31/5/2012 tarihli ve E.: 2011/38,      K.: 2012/89 sayılı kararıyla) (…) Vergi mahkemelerince verilecek kararlar aleyhine onbeş gün içinde Danıştay’a başvurulabilir.   

Kesinleşen asgari ölçüde arsa ve arazi birim değerleri, ilgili belediyelerde ve muhtarlıklarda uygun bir yere asılmak suretiyle tarh ve tahakkukun yapıldığı yılın başından Mayıs ayı sonuna kadar ilân edilir.

Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan dört yıllık süreyi sekiz yıla kadar artırmaya veya iki yıla kadar indirmeye yetkilidir. 

c) Yukarıdaki fıkralara göre, Danıştay ve vergi mahkemelerinde dava açılması halinde, davalının onbeş gün içinde vereceği tek savunma ile dosya tekemmül etmiş sayılır. Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar, dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde karara bağlanır.

d) (a) ve (b) fıkralarındaki bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleri ile arsalara ve araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitlerine ilişkin süreleri gerektiği ölçüde kısaltmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Emlak Vergisi Mükellefi Kimdir?

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 3. ve 13. maddeleri uyarınca Emlak vergisinin mükellefi söz konusu taşınmazın maliki ve varsa intifa hakkı sahibine aittir. Eğer her ikisi de yoksa malik gibi tasarruf eden kişi emlak vergisi mükellefi olacaktır.

Emlak Vergisini Kim Belirler?

Emlak vergisi, belediye gelirleri arasında yer almaktadır. Her ne kadar taksit ödemeleri belediyeye yapılıyor olsa da Emlak Vergilerini belediyeler belirlememektedir. Emlak Vergilerini belirlemek için kanun gereği her İlçede dört yılda bir İlçe Takdir Komisyonu kuruluyor. Bu komisyon tarafından takdir edilen arsa metrekare birim değerine göre ortaya çıkan arsa değeri ile Maliye Bakanlığı ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) müştereken tespit edilen inşaat metrekare birim değeri hesaplamada kullanılıyor.

Emlak Vergisine Temel Teşkil Eden Arsa/arazi Metrekare Birim Değerini Belirleyen Unsurlar Nelerdir?

Emlak vergisine temel teşkil edecek arsa/arazi metrekare birim değerleri; 2022-2025 yılları için Takdir Komisyonları tarafından belirlenmiş olup 30.06.2021 tarihinde mahalle muhtarlıklarına ve ilgili belediyelere asılmak suretiyle ilan edilmiştir. Her ilde mahalle, cadde ve sokaklar için ayrı ayrı metrekare birim değerleri belirlenmektedir. Arsa birim değerlerinin belirlenmesinde işyerlerine ve meskun yerlere uzaklık veya yakınlığı ve ulaştırma durumu, sahil, bulunduğu meydan, cadde ve sokak itibariyle mevkii, belediye hizmetlerinin gelmiş olup olmadığı, imar ve istikamet planındaki durumu, bina ve inşaat sahası büyüklüğü, topografik durumu göz önünde bulundurulmaktadır.

Yukarıda saydığımız hususlar ile birlikte bazı bölgelerde değerler geçmiş yıllara oranla fahiş bir şekilde artış göstermiştir. Bu fahiş değer artışlarına itiraz edebilmek için Takdir Komisyonu kararlarına karşı dava açılması gerekmektedir.

2013 yılına kadar Vergi Usul Kanunu uyarınca Takdir Komisyonu Kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları dava açabilmekteydi. Ancak 2013 yılından sonra Anayasa Mahkemesi’nin 31.05.2012 tarihli kararı ile artık mükellefler de dava açma ehliyetine sahip olmuşlardır.

Takdir Komisyonu Nedir?

Vergi Usul Kanunun 72-76 maddeleri arasında ayrıntılı düzenleme alanı bulan Takdir Komisyonları, merkezi idare hiyerarşisi dışında idare edilenlerin kamu hizmetine katıldığı kurumdur.

Takdir Komisyonu; illerde defterdarın, ilçelerde malmüdürünün (vergi dairesi olan ilçelerde ilgili vergi dairesi müdürünün) veya bunların tevkil edecekleri memurların başkanlığı altında ilgili vergi dairesinin yetkili iki memuru ile seçilmiş iki üyeden kurulmaktadır.

Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonu; belediye başkanı veya tevkil edeceği memurun başkanlığı altında belediyenin yetkili bir memuru ile defterdarın, vergi dairesi başkanlığı bulunan yerlerde ise vergi dairesi başkanının görevlendireceği iki memur, tapu sicil müdürü veya tevkil edeceği bir memur ve ticaret odasınca seçilmiş bir üye (ilgili olduğu arsalara ilişkin takdir komisyonlarına organize sanayi bölgesini temsilen bir üye) ile ilgili mahalle ve köyün muhtarından kurulur.

Araziye ait asgari ölçüde birim değer tespitinde takdir komisyonu, valinin başkanlığı altında defterdar, Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı il müdürü ile il merkezlerindeki ticaret ve ziraat odalarından seçilmiş birer üyeden kurulur.

Takdir komisyonları daimi veya geçici olmaktadır.

Takdir komisyonlarının kurulacağı yerler ile bu madde uyarınca kurulan komisyonların çalışma usul ve esaslarını belirleme konusunda Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Daimi komisyon bulunmayan yerlerde takdir işler geçici komisyonlar tarafından görülür.

Takdir Komisyonunun Görevleri Nelerdir?

Komisyonun iki görevi vardır; genel objektif matrah takdiri yapmak ve bireysel sübjektif matrah takdiri yapmaktır. Genel matrah takdiri; Emlak Vergisi Kanunu uyarınca her il ve ilçede arsa veya arazinin cinsi itibariyle asgari ölçüde birim değer tespiti yapmaktır.

Takdir Komisyonu Hangi Kriterlere Göre Değer Takdiri Yapar?

Komisyon kararı bir idari işlemdir ve Emlak vergi değerinin hesaplanması için önem taşımaktadır. Kararlar, emlak vergisi değeri açısından arsa ve araziler için takdir olunan birim değerlere göre, binalar için ise, Maliye ve Bayındırlık ve İskan Bakanlıklarınca ( Çevre ve Şehircilik Bakanlığı)  müştereken tespit ve ilân edilecek bina metrekare normal inşaat maliyetleri ile arsa veya arsa payı değeri esas alınarak hesaplanmasında önemli rol oynarlar.

Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açma Hakkı Olanlar Kimlerdir?

Vergi Usul Kanunun mükerrer 49. maddesinin (b) fıkrasının 3. bendine göre takdir komisyonlarının kararlarına karşı kendilerine karar tebliğ edilen daire, kurum, teşekküller ve ilgili mahalle ve köy muhtarlıkları onbeş gün içinde ilgili vergi mahkemesi nezdinde dava açma hakları bulunuyordu. Ancak vatandaşların emlak vergisi konusunda itirazda bulunma hakları bulunmuyordu. Ancak, Anayasa Mahkemesinin 2011/38 E. 2012/89 K. sayılı kararı ile vatandaşlara da takdir komisyonu kararlarına karşı dava açma hakkı verilmiştir.

Belirtmek gerekir ki, idari davalarda en temel koşul menfaat ihlali şartıdır. Bu sebeple site yöneticileri hususunda, ayrıca emlak vergisi mükellefi değil iseler yönetici oldukları site adına dava açmakta hukuken yararı olup olmadığı tartışmalıdır. Bu sebeple sitedeki mükelleflerden birinin davayı açması gerekmektedir.

Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açma Süresi Nedir?

Vergi Usul Kanunun 49. Maddesi uyarınca vergi ödemekle mükellef olan ilgililerin, kararın kendilerine yazı ile tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde dava açması gerekmektedir.

Takdir Komisyonu kararlarına karşı dava açma süresini 15 gün olarak düzenleyen hükmün, Anayasa Mahkemesi’nin 2011/38 E. ve 2012/89 K. sayılı kararı ile iptal edilmesi sonrasında dava açma süresi bakımından yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Bu nedenle dava açma süresi, vergi işlemlerinde dava açma süresini 30 gün olarak belirleyen İdari Yargılama Usul Kanunu’nun 7’nci maddesine tabi olacaktır.

Adli Tatilde Dava Açma Süresi Nedir?

Vergi Mahkemeleri, 20 Temmuz-31 Ağustos arası çalışmaya ara verirler. 30 günlük dava açma süresinin son günü bu tarihler arasına denk geliyor ise dava açma süresi adli tatilin son gününden itibaren 7 gün daha dava açma süresi uzatılmaktadır. Burada belirtmek gerekir ki, dava açmak isteyenlerin, adli tatilin bitmesini beklemelerine gerek yoktur. Adli tatil içerisinde de, dava açılabilir veya diğer dilekçeler verilebilir.

Takdir Komisyonu Kararlarına Karşı Dava Açılmasının Hukuki Sonucu Nedir?

Takdir Komisyonu kararlarına karşı itirazlarda, iptal davası açılmalıdır. Mahkeme tarafından kararın iptaline hükmedilinceye kadar mevcut takdir komisyonu kararı uygulanacaktır. Mahkeme tarafından Takdir Komisyonunun kararının iptal edilmesi halinde, mahkemece yeniden değer belirlenecek ve belirlenen değer üzerinden emlak vergisi tahakkuku düzeltilecektir. Mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi halinde, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilmiştir.

2022-2025 Yılları Arası Emlak Vergisi Tahakkukları İçin Dava Açma Dönemi Nedir?

Takdir komisyonu kararına karşı dava açıldıktan sonra, kararın iptaline yönelik mahkeme kararı verilinceye kadar mevcut takdir komisyonu kararı uygulanmaya devam edecektir. Bu kapsamda, emlak vergisi tahakkukları 2021 yılında tespit edilen ve “2022-2025” yılları emlak vergisi matrahını belirleyecek asgari birim değerleri üzerinden gerçekleştirilecektir. Bu bağlamda emlak vergisi mükellefleri, 2022 yılından başlayacak yeni 4 yıllık döneme ilişkin takdir komisyonu kararına karşı dava açtıktan sonra, mahkemece hüküm verilene kadar ve olumlu ise yeni asgari birim değerler tespit edilinceye kadar tahakkuk eden vergilere karşı da dava açabilirler.

Takdir Komisyonu Değerlemesi ve Değerli Konut Vergisi Nedir?

Değerli Konut Vergisine tabi olan taşınmazlar; Türkiye sınırları içinde bulunan mesken nitelikli taşınmazlardan 29. maddeye göre belirlenen bina vergi değeri 5.227.000 Türk Lirası’nın üzerinde olanlardır. Verginin matrahı, bina vergi değerinin 42. maddede yer alan tutarı aşan kısmıdır. Bu bağlamda, takdir komisyonu kararları emlak vergisi değerini belirleyeceğinden, buna bağlı olarak Değerli Konut Vergisi açısından doğrudan etkilidir. Takdir Komisyonu Kararları ile yapılan ölçüsüz artışlar mesken nitelikteki konutlar açısından söz konusu meskenin değerli konut vergisi konusuna girmesine sebebiyet verebileceğinden, belirlenen bina ve arsa/arazi değerlerine karşı dava açılması Değerli Konut Vergisi açısından da etkili ve faydalı olacaktır.

Takdir Komisyonu İle Belirlenecek Değerler Hakkında Üst Bir Sınırlama Söz Konusu Mudur?

Geçmiş dönemde bu şekilde bir düzenleme mevcut iken, 2021 yılı Takdir Komisyonu kararları için bir geçerliliği bulunmamaktadır. Mevcut bir üst sınırlama söz konusu değildir.

Komşumun Mahkeme Kararını Dava Açmamış Olmama Rağmen Ben de Kullanabilir miyim?

Takdir komisyonu kararının iptali halinde, iptal kararı aynı cadde/sokakta bulunan tüm mükellefleri etkileyecektir. Yani, aynı sokak ile ilgili menfaatleri ihlal edilen tüm mükellefler, iptal kararının sonuçlarından yararlanabilecektir. Nitekim, 2021/1 Seri Nolu Emlak Vergisi Kanunu İç Genelgesi’nde mahkemenin takdir komisyonu kararını iptal etmesi halinde, mahkeme kararına göre işlem yapılacağı belirtilmek suretiyle, uygulamada karşılaşılabilecek sorunları gidermeye yönelik bir düzenleme yapılmıştır.