Nafaka Ödememe Suçunun Cezası

Nafaka, kanundan doğan ve mahkeme kararı ile meydana gelen bir çeşit yasal yükümlülüktür. Mahkeme kararı ile hükme bağlanan nafakanın ödenmemesi halinde icra takibi başlatılabilir ve icra takibi ile de sonuç alınamaması halinde nafaka yükümlüsünün şikayet edilmesiyle birlikte 3 aylık ödenmeyen nafaka tutarı nedeniyle 90(doksan) gün süreyle tazyik hapsine tabii tutulması gündeme gelebilir.

DİKKAT : Güncel nafaka alacakları hacizde birinci sırada işlem görecek olan alacaklardandır. Dolayısıyla örneğin birden çok kişi veya kuruma borçlu olan bir borçlunun yalnızca maaşına haciz konmuşsa ve bu icra takiplerinden biri nafaka alacağına ilişkin ise, öncelikle nafaka alacağı ödenir; sonrasında bakiye tutar kalmışsa diğer alacaklılara aktarılır.

DİKKAT : Nafaka yükümlülüğünün ihlali halinde üç aya kadar tazyik hapsine hükmedilir. Verilecek olan tazyik hapsi hükmü üç aylık süreyi aşamaz. Ancak daha önce hakkında tazyik hapsine hükmedilmiş olan kişinin tekrar bu yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde tekrar başvuru yapılabilir ve yapılacak olan her bir başvuruyla tekrar tazyik hapsine hükmedilebilir.

Ancak bu noktada tedbir nafakası ile diğer nafaka türleri arasında bir ayrım yapmak gerekmektedir. Tedbir nafakasının icra yoluyla takibi, ilamsız icra takibi yoluyla gerçekleştirilecektir. Çünkü mahkeme tarafından tedbir nafakasına ilişkin olarak verilecek olan karar, nihai karar değildir. Tedbir nafakası, yargılama devam etmekteyken ara karar ile hükmedilen bir nafaka türü olduğu için de bu nafaka türünün ilamsız icra takibi yoluyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Diğer nafaka türleri ise ilamlı icra takibine konu edilebilen nafaka türleridir.

Yukarıda yapmış olduğumuz açıklamalardan da anlaşılabileceği üzere, nafaka borçlarının icrası açısından son üç aylık nafaka borcu ile son üç ay öncesinde birikmiş nafaka borçları açısından farklı uygulamalar söz konusu olmaktadır.

Son 3 (Üç) Aylık Nafaka Alacağı Açısından Tazyik Hapsi

Nafaka nedeniyle icra takibi yürütülmesine rağmen nafaka alacağının tahsil edilememesi halinde icra hukukumuza ilişkin istisnai bir uygulama ile karşı karşıya kalınması durumu söz konusu olacaktır. Ülkemiz hukuk sisteminde kural olarak borçlu bir kimsenin, salt borcunu ödememesinden kaynaklı olarak hapis cezası alması mümkün değildir. Ancak bu durumun bazı istisnaları mevcuttur ve nafakaya ilişkin kararların gereğinin yerine getirilmemesi de bu istisnai hallerden birisidir.

İcra ve İflas Kanunumuzun 344. Maddesine Göre: “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.”

İcra ve İflas Kanunumuzun 344. Maddesi gereğince nafakanın ödenmemesi halinde şikayet tarihinden geriye dönük olarak üç aylık nafakanın ödenmemesi sebebiyle nafaka yükümlüsü aleyhine üç aya kadar tazyik hapsine karar verilebilir.

Birikmiş Nafaka Alacakları Açısından İcra Takibi

Aynı takip içerisinde farklı hukuki statüye dahil edilecek nafaka alacakları söz konusu olabilir. 10 (on) yıllık zamanaşımı süresi geçmediği sürece birikmiş nafaka alacağına ilişkin olarak geçmişe dönük icra takibine geçilebilmektedir. Aylık ve güncel nafaka alacakları hacizde 1. sırada yer alan alacaklardır. Dolayısıyla kural olarak adi alacaklara nazaran öncelikli olarak tahsil edilir. Ancak bundan öncesinde tahakkuk etmiş olan birikmiş nafaka alacakları da adi alacak olarak değerlendirilir ve hacizde kendi sırasına göre işlem görür. Bu hususa ilişkin olarak İcra ve İflas Kanunumuzun 206. maddesinin 5. fıkrasının c. bendine dikkat edilmelidir.

İcra ve İflas Kanunumuzun 206/5-c. Maddesine Göre: “İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.”

Aynı şekilde son üç aylık nafaka alacağına istinaden nafaka yükümlüsü aleyhine tazyik hapsi talep edilebilmekteyken, son üç ay haricinde birikmiş nafaka alacağı için böyle bir durum söz konusu değildir.

DİKKAT : Çalışmayan eş de mahkeme kararı ile hükme bağlanan bir nafaka yükümlülüğünün bulunması halinde tazyik hapsine tabii tutulabilir. Ancak ekonomik durumu ile yükümlülük altında bulunduğu nafaka sorumluluğu arasında açık ve net bir tezat mevcut ise nafakanın kaldırılması ya da azaltılması talebinde bulunabilir.

DİKKAT : Kural olarak kişinin emekli maaşına haciz konulması mümkün değildir. Ancak nafaka borçları bu kuralın istisnaları arasında yer almaktadır. Dolayısıyla kişinin başkaca bir malvarlığının bulunmaması halinde emekli maaşına da 1/4 oranında haciz uygulanabilmektedir.

Nafaka Borcu Sebebiyle İcra Takibi

Yukarıda bahsetmiş olduğumuz üzere, nafaka alacağı sebebiyle icra takibi yapılması mümkündür. Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus bulunmaktadır. Ara karar ile hükme bağlanan tedbir nafakalarına ilişkin olarak ilamsız icra yoluna başvurulması gerekmekteyken, mahkemece verilen nihai karar ile hükme bağlanan yoksulluk nafakası, iştirak nafakası veya yardım nafakası için ilamlı takip yoluna gidilmelidir.

Ayrıca yukarıda detaylı olarak bahsetmiş olduğumuz üzere birikmiş nafaka alacağı, takip öncesi son 1 yıllık nafaka alacağı ve son üç aylık nafaka alacağına istinaden farklı uygulamalar söz konusu olabilmektedir. 

DİKKAT : Nafaka borcu için icra takibi başlatılabilmesi için mutlaka doğru icra dairesine başvuru yapmak gereklidir. Tedbir nafakası ilamsız takibe konu olduğundan yetkili icra dairesi, nafaka borçlusunun yerleşim yerinde bulunan icra dairesidir. Diğer nafaka türleri ilamlı takibe konu olduğundan tüm icra daireleri yetkilidir.

Nafaka Borcu Zamanaşımı

Nafaka alacakları da zamanaşımına tabii olabilecek nitelikte alacaklardandır. Bu nedenle zamanaşımına uğramadan icra takibine konu edilmesi elzemdir. Nafakaya ilişkin olarak verilmiş olan hükmün kesinleşmesinden itibaren 10 (on) yıllık zamanaşımı süresi söz konusu olmaktadır.

Nafaka Tazyik Hapsi Şartları

 Nafaka yükümlülüğü ihlal nedeniyle nafaka borçlusunun hapsi hürriyeti bağlayıcı nitelikte bir karardır. Bu sebeple hapis kararı verilebilmesi, sıkı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Bu kapsamda nafaka ödememe cezasına hükmedilebilmesi için şu şartların gerçekleşmesi gerekir;

• Nafaka yükümlüsüne yüklenen nafakanın kesinleşmiş bir mahkeme ilamına dayanması gerekmektedir
• Nafaka istisnai olarak kesinleşmeden icraya konulabilen ilamlardandır. Ancak kişiye tazyik hapsine hükmedebilmek nafaka ilamının kesinleşmesi gerekmektedir.
• Nafaka yükümlüsünün nafaka ödememesi durumunda, nafaka alacaklısı tarafından icra takibi başlatılmalıdır.
• Nafaka yükümlüsü nafaka ödememesi durumunda başlatılan icra takibinin ilk aşaması olan ödeme emrinin nafaka yükümlüsüne tebliğ edilmiş olmalıdır.
• Nafaka yükümlüsü ödeme emrine rağmen süresi içerisinde nafaka ödememesi durumunda icra takibi kesinleşir. Tazyik hapsine hükmedilmesi için de aranan bir şart icranın kesinleşmesidir.
• İcra İflas Kanunu madde 344’te nafaka alacaklısının şikâyeti aranmaktadır. Söz konusu şikâyet nafaka ödememesi durumunun öğrenilmesinden itibaren üç ayda, herhalde bir yılda kullanılmalıdır.
• Nafaka yükümlüsü nafakanın kaldırılması, nafakanın azaltılması davası açmaması gerekmektedir. Açılmış bir dava var ise tazyik hapsi için davanın sonucu beklenir.

Nafakanın Ödenmiş Olduğu Nasıl İspat Edilir?

Nafaka alacağına ilişkin olarak icra takibi başlatılmışsa, nafaka yükümlüsü tarafından ilgili icra dairesi hesabına ödeme yapılması gerekir. Ancak eğer henüz nafaka alacaklısı tarafından icra takibi başlatılmamışsa, nafaka alacaklısına elden veya banka hesabı üzerinden ödeme gerçekleştirilebilir. Bununla birlikte nafaka ödemesinin doğrudan nafaka alacaklısına yapılması halinde:

• Elden yapılan ödemelere istinaden yazılı ödeme belgesi alınmalı,
• Banka üzerinden havale yoluyla yapılan ödemelerde ise havale açıklamasına gönderimin nafaka ödemesi sebebiyle yapıldığı açıklama kısmına yazılmalıdır

DİKKAT : Tazyik Hapsi nafaka borcunu silmez. Hatta nafaka tazyik hapsi yatarken o cezaya neden olan nafaka borcu dahi silinmez. Dolayısıyla nafaka borcu devam edecek ancak birikmiş nafaka borcuna dönüşecektir.

Nafaka Ödenmezse Nereye Şikayet Edilebilir?

Nafaka yükümlüsü tarafından ödenmeyen nafaka alacaklarının ödenmesi için icra takibine başvurulabilir. Tedbir nafakasının ödenmesi için ilamsız icra takibi, yoksulluk ve iştirak nafakası gibi diğer nafaka türlerinin ödenmesi için de ilamlı icra takibi yoluna başvurulabilir.

Nafaka nedeniyle yürütülen icra takibine rağmen nafaka alacağının tahsil edilememesi durumunda, nafaka yükümlüsünün 3 (üç) aya kadar tazyik hapsine tabi tutulması istemiyle icra mahkemesine başvurulabilir.

DİKKAT : Tazyik hapsi birden fazla kez verilebilir. Yani kanunda belirtilen sürelere uymak kaydıyla ödenmeyen her aya ilişkin tazyik hapsi talep edilebilir. Zira nafaka ödenmesi aylık olarak kararlaştırılmışsa borcun her ay ödenmesi gerektiğinden her ay için nafaka ödenmemesi yeniden bir suç oluşur. Ancak aynı nafaka borcu için yeniden şikayet etmek suretiyle tazyik hapsi istenemez.

DİKKAT : Tazyik hapsinde kural olarak eve polis gelmemektedir. Tazyik hapsi cezası alan kişinin evine polis gelmese dahi uygulama şu şekildedir: Kişinin cezası kesinleşir ve bu kişiye tebliğ edilir. Tebliğ, kişinin çağrılmasını ifade eder. Kişi bu çağrıya uymazsa trafik kontrolü, kolluk kuvvetlerinin yaptığı rutin kimlik kontrol işlemi ya da devlet dairesinde yapılan işlemler esnasında kişi hakkında tazyik hapis cezası yaptırımı olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda ilgili kurum, adli kurumlara bu durumu bildirmekle mükelleftir.

Tazyik Hapsi Kararının Ayırt Edici Özellikleri

İcra İflas Suçlarının, Ceza hukuku bağlamındaki suçlardan farkları bulunmaktadır. Kısacası Nafaka Yükümlülüğünün İhlali Suçu sonucunda verilecek Tazyik Hapsi kararının ayırt edici özelliklerini aşağıda olduğu gibidir.

• Adli Sicile İşlemez.
• Seçenek Yaptırımlara Çevrilemez.
• İnfazı Sonraya Bırakılamaz.
• Şikayetten Vazgeçme ya da Borcun Ödenmesi Halinde Düşer.

Sonuç

Nafaka ödenmezse ne olur sorusu uygulamada sıklıkla merak edilen hususlardandır. Zira boşanma sonrası hükmedilen nafaka yükümlülüğünün pek çok durumda ihlal edildiği ve nafaka bedelinin ödenmediği görülür. Bu durum ise nafaka alacaklısını ekonomik açıdan zor duruma düşürmekte ve nafaka ödenmezse ne olur sorusu sorulur. Bu tür hak kayıplarının önlenmesi, işlemlerin hukuki şekilde yapılması ve alacağın tahsilatı sürecinin hızlı ve etkin yürütülmesi için bizimle İLETİŞİM geçiniz.