Bilişim Suçları ve Cezaları

Bilişim suçları, diğer bir tanımla siber suçlar; bilgisayar, telefon, tablet, internet gibi yeni iletişim araçları veya pos makinası gibi alışveriş araçları kullanılarak elektronik ortamda işlenen her türlü suça denir. Günümüzde bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte bilişim suçları ortaya çıkmıştır. Teknolojik araçların, suç işlemede sağladığı kolaylıktan faydalanan failler, yeni suç işleme yöntemleri geliştirmişlerdir. Bu nedenle bilişim sistemleri yoluyla gerçekleştirilebilecek ihlalleri saymak mümkün değildir. Giderek artan ihlaller nedeniyle, henüz çok yeni bir alan olan bilişim hukuku ortaya çıkmıştır. Bilişim suçları ve cezaları bu nedenle önemli bir konudur. Bilişim alanında işlenen suçlar ilk olarak 765 sayılı TCK’nun 525-a, 525-b, 525-c ve 525-d maddeleri ile mevzuatımıza girmiş, 5237 sayılı TCK’nun yürürlüğe girmesi ile de 26.09.2004 tarihinde “TCK Bilişim Suçları” başlığı altında özel olarak, kanunun “Topluma Karşı Suçlar” başlığı altında üçüncü kısımda onuncu bölümde “Bilişim Sistemlerine Karşı Suçlar” adı altında Kanunun 243 ila 246. maddelerinde yeniden düzenlemeye konu edilmiştir. Bu kanun kapsamında bilişim suçlarına örnek vermek gerekirse;

• TCK M. 243, Bilişim Sistemine Girme Suçu,
• TCK M. 244, Sistemi Engelleme, Bozma, Erişilmez Kılma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme Suçu,
• TCK M. 245, Banka veya Kredi Kartının Kötüye Kullanılması Suçu,
• TCK M. 245/A, Yasak Cihaz veya Program Kullanma Suçudur.

Doğrudan bilişim suçları ile ilgili birçok benzer olayda, bu suçlarla irtibatlı olarak, özellikle TCK’nin 136, 141, 142/2-e, 155, 157, 158/1-f-j-l maddelerinde yazılı suçlar da gündeme gelmektedir. Bilişim suçlarına halk arasında bilgisayar suçu, internet suçu, elektronik ortamda işlenen suçlar gibi terimler kullanılmaktadır. Burada esasında suçun elektronik ve teknolojik araçlar kullanılarak işlenmesidir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Türk Ceza Kanunu’” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Bilişim Suçları Nedir?

Bilişim suçları, diğer bir tanımla siber suçlar; bilgisayar, telefon, tablet, internet gibi yeni iletişim araçları veya pos makinesi gibi alışveriş araçları kullanılarak elektronik ortamda işlenen her türlü suça denir.

Doğrudan Bilişim Suçları (Gerçek Bilişim Suçları)

• Bilişim Sistemine Girme (TCK M. 243)
• Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme (TCK M.244)
• Banka veya Kredi Kartlarının Kötüye Kullanılması (TCK M. 245)
• Yasak Cihaz veya Programlar (TCK M. 245/A)
• Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri Uygulanması (TCK M. 246)

Dolayısıyla Bilişim Suçları (Bilişim Bağlantılı Suçlar)

• Eğitim Ve Öğretim Hakkının Engellenmesi (TCK M. 112)
• Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi (TCK M. 113)
• Hakaret (TCK M. 125)
• Haberleşmenin Gizliliğini İhlal (TCK M. 132)
• Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması (TCK M. 133)
• Özel Hayatın Gizliliğini İhlal (TCK M. 134)
• Kişisel Verilerin Kaydedilmesi (TCK M. 135)
• Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme (TCK M. 136)
• Verileri Yok Etme (TCK M. 138)
• Hırsızlık (TCK M. 141)
• Bilişim Sistemlerinin Kullanılması Suretiyle Hırsızlık (TCK M. 142/2-E)
• Dolandırıcılık (TCK M. 157)
• Bilişim Sistemlerinin, Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık (TCK M. 158/1-F)
• Halk Arasında Korku ve Panik Yaratmak Amacıyla Tehdit (TCK M. 213)
• Suç İşlemeye Tahrik (TCK M. 214)
• Suçu ve Suçluyu Övme (TCK M. 215)
• Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama (TCK M. 216)
• Kanunlara Uymamaya Tahrik (TCK M. 217)
• Müstehcenlik (TCK M. 226)
• Kumar Oynanması İçin Yer ve İmkan Sağlama (TCK M. 228)
• 5464 Sayılı Kanuna Muhalefet Şans
• 7258 Sayılı Futbol ve Diğer Spor Müsabakalarında Bahis ve Oyunları Düzenlemesi Hakkında Kanun
• 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun

Günümüzde bilişim sistemleri ile sesli-görüntülü haberleşme, elektronik imzanın kabulü, yeni ticari ilişkiler, internet bankacılığı hizmeti ile para transferleri ve bunlar gibi pek çok yenilik toplumsal hayata girmiş, bilişim gerek iş gerekse günlük hayatta vazgeçilemeyecek kadar önemli bir noktaya ulaşmış, bilişim teknolojileri daha hızlı ve ucuz bir nitelik arz etmesi nedeniyle, klasik yöntemlere nazaran daha fazla tercih edilir duruma gelmiştir. Bu sistemlerin güvenle kullanılması, aynı anda hızlı ve kolayca birçok kişiye ulaşılması ve diğer taraftaki failin kontrol imkanını azaltması nedeniyle nitelikli hal sayılmıştır.

Bilişim sisteminin aldatılmasından söz edilemeyeceği için, ancak bu sistemin araç olarak kullanılarak bir insanın aldatılması yani dolandırılması halinde bu bendin uygulanması mümkündür. Aksi halde yani sisteme girilerek bir kişi aldatılmayıp sistemden yararlanılarak çıkar sağlanmışsa bilişim suçları veya bilişim sistemi kullanılmak suretiyle hırsızlık suçunun oluşması söz konusu olacaktır.

Bilişim Suçları Hakkında Mahkemenin Verebileceği Kararlar

Bilişim suçları ve diğer çeşitli suçlar için mahkemenin vereceği kararı etkileyen çeşitli birçok unsur söz konusudur. Bu unsurlar; somut durumun şartları, şüpheli/sanığın yargılama sürecindeki tutumu, avukatın hukuki deneyim ve stratejisi gibi çeşitli unsurlardır.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

HAGB müessesesi belirli şartlar söz konusuysa devreye girer. Öncelikle kişi mevcut suçtan ötürü yol açtığı zararı telafi etmeli, daha önce kasıtlı bir suç işlememiş olmalı ve bundan sonra da işlemeyeceği yönünde mahkemeye izlenim vermelidir. 

Şayet mahkemenin karar kıldığı ceza iki yıl ve daha kısa süreli hapis veya adli para cezası ise bu durumda kişi de kabul ederse, hakkında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı verilir. Hakkında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı verilen kişi, 5 yıllık denetim süresi boyunca gereğine uygun davranırsa söz konusu suçu hiç işlememiş gibi hayatına devam edecektir.

Hapis Cezasının Ertelenmesi

Hapis cezasının ertelenmesi müessesesi, yapısı itibarıyla HAGB kararına benzese de farklı bir kurumdur. Buna göre; eğer kişinin mahkum edildiği ceza iki yıl veya daha az ise, kişi daha önce kasıtlı bir suçtan ötürü üç aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş ise ve tekrar suç işlemeyeceği yönünde mahkemeye izlenim vermişse kişinin hapis cezası ertelenebilir.

Cezanın ertelenmesi, suçtan kaynaklanan zararın giderilmesi şartına bağlanabilir. Ceza ertelenecek olursa kişi hakkında en az bir en çok üç yıllık denetim süresi belirlenir. Fakat bu süre, en az mahkum olunan süre kadar olmalıdır.

İlgili süre zarfı boyunca kişi herhangi bir ihlalde bulunmadan gerekli şartlara uygun davranırsa gerçekte hiç hapis yatmadığı halde cezası infaz edilmiş sayılacaktır.

Hapis Cezası

Bilişim suçlarına karışanlar, kanunun öngördüğü suçun ciddiyetine bağlı olarak hapis cezasına çarptırılabilirler. Özellikle büyük ölçekli veri ihlalleri, bilgisayar korsanlığı veya siber zorbalık gibi suçlar ciddi hapis cezalarını gerektirebilir. Hapis cezaları, suçun türüne ve suçun gerçekleştiği yargı alanının yasal düzenlemelerine göre değişebilir.

Para Cezası

Bilişim suçlarına karışanlar, para cezalarıyla da karşılaşabilirler. Bu cezalar, suçun ciddiyetine, mağdurların yaşadığı zarara ve suçun diğer faktörlerine bağlı olarak belirlenir. Para cezaları, suçluların zararı telafi etmelerini ve topluma karşı sorumluluklarını yerine getirmelerini sağlar.

Maddi Tazminat

Bilişim suçları, mağdurlara maddi zararlar verebilir. Örneğin, bir veri ihlali sonucunda kişisel bilgilerin sızdırılması veya bir kuruluşun bilgisayar korsanlığı saldırısına uğraması durumunda, mağdurlar maddi zararlarla karşı karşıya kalabilirler. Mahkemeler, suçluları maddi zararları telafi etmeye ve mağdurlara tazminat ödemeye zorlayabilir.

İdari Cezalar

Bilişim suçlarına karışanlar, idari cezalarla da karşılaşabilirler. Özellikle şirketler veya kurumlar, veri koruma yasalarına uyum sağlamadıkları veya güvenlik önlemlerini yeterince almadıkları takdirde idari yaptırımlara tabi tutulabilirler. Bu cezalar, para cezaları, lisans iptalleri veya faaliyet durdurma gibi çeşitli şekillerde olabilir.

Elektronik Aygıtların Elinden Alınması veya İnternet Erişiminin Kısıtlanması

Bazı durumlarda, bilişim suçlarına karışanlar, bilgisayarlarına erişimin kısıtlanması veya elektronik aygıtlarının elinden alınması gibi cezalara tabi tutulabilirler. Bu tür cezalar, suçluların dijital ortamı kötüye kullanmalarını engellemeye yardımcı olabilir ve topluma karşı caydırıcı bir etki yaratabilir.

Bilişim suçlarına yönelik cezalar, toplumun dijital dünyadaki güvenliğini korumak ve suçluları adalet önüne çıkarmak için son derece önemlidir. Bu cezalar, suçluları caydırmak ve mağdurların haklarını korumak amacıyla net ve etkili bir şekilde belirlenmiştir. Ancak her durum farklı olduğundan, bilişim suçlarına karışanların ceza alıp almayacağı ve alacakları cezanın türü, suçun ciddiyeti, suçlunun geçmişi ve yerel yasal düzenlemelere bağlı olarak değişebilir. 

Bilişim Suçlarında Tutuklama ve Adli Kontrol

Tutuklama tedbiri, ceza yargılaması sürecinde gündeme gelmektedir. Fakat her durumda uygulanması söz konusu değildir. Kanun hem birtakım genel şartlar aramış hem de kimi suçlar için tutuklama yasağı öngörmüştür.

Buna göre, TCK 243 hükmünün 1, 2, ve 3. fıkralarındaki suç tipleri için tutuklama yasağı söz konusudur. Fakat diğer bilişim suçları için böyle bir kısıtlama söz konusu değildir. Gerekli şartların varlığı halinde tutuklamaya başvurulabilir.

Adli kontrol tedbirlerinin uygulanması ise bilişim suçlarının hepsi bakımından mümkündür. Fakat hem adli kontrol ve tutuklama talepleri hem de bu talep yönünde verilen kararlara itiraz süreci, teknik bakımdan önem arz etmektedir. Alanında uzman bir ceza avukatının yardımı, süreci ciddi oranda etkileyecektir.

DİKKAT: 01 Ocak 2022 tarihinden itibaren sulh ceza hakimliğinin verdiği tutuklama ve adli kontrol kararlarının itiraz mercii, asliye ceza mahkemeleri olarak belirlenmiştir. İtiraz, kararın tefhim (yüze okunma) veya tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde kararı veren hakimliğe yapılmalıdır.

Bilişim Suçlarında Mahkemenin Kararına İtiraz

Bilişim suçlarına ilişkin mahkemece verilen kararlara karşı çeşitli kanun yollarını Kanun öngörmüştür. Bunlardan önce itiraz müessesesine değinmekte fayda vardır. İtiraz imkanı olan kararlara karşı, kararın tebliğ veya tefhiminden itibaren 7 gün içinde kararı veren mercie itirazda bulunulabilir. İtirazı inceleyecek olan merci ise somut duruma göre değişkenlik göstermektedir.

Mahkeme ceza yargılamasını tamamlayıp sanık hakkında nihai hükmü verdiğinde bu hükme karşı kanun yoluna gitmek mümkündür. Ceza mahkemelerinin vereceği bu karara karşı, hükmün tebliğ veya tefhiminden (yüze okunma) itibaren 7 gün içinde istinaf kanun yoluna başvurmak mümkündür. İstinaf talebi, kararı veren mahkemeye karşı ileri sürülür. Dosyayı inceleyecek istinaf mercii ise Bölge Adliye Mahkemesidir.

Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı da kararın tebliğ veya tefhiminden itibaren 15 gün içerisinde Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunulabilir. 

DİKKAT: Her ne kadar CMK kapsamında istinaf ve temyiz kanun yolları düzenlenmiş olsa da her türlü karar için bu kanun yolları söz konusu olmayabilir. Kimi cezalar daha ilk aşamada, kimileri istinaf aşamasında kesinleşmekte ve daha ileri gitmemektedir. Süreci bu tarz teknik detaylar bakımından dikkatle yürütmek adına alanında uzman ceza avukatının yardımını almakta büyük fayda vardır.

Bilişim Suçları Nasıl Tespit Edilir?

Bilişim suçlarının tespiti için genellikle Microsoft Corporation şirketinden yardım alınır. İlk olarak erişim sağlanan bilişim sisteminin müştekiye ait olup olmadığı tespit edilmelidir. İşlenmiş olan bilişim suçunun niteliğine göre kullanıcıların IP adresleri tespit edilebilir. Bilgisayar hard disklerine el konulur ve gerekli incelemeler yapılır. Şüpheli, söz konusu bilgisayarı ya da elektronik aracı başkasının kullandığını ileri sürmesi durumunda başkasının sisteme girip girmediği belirlenmelidir.

Şüpheli kendi bilgisayarı ya da elektronik aracı dışında bir bilgisayar veya araç kullanarak mağdurun sistemine girmiş olabilir. Böyle bir durumda inceleme ve araştırma yapılır. Bu hususa dair tüm tanıklar dinlenir. Bilişim suçları sadece teknoloji aracılığı ispatlanmaz, bilişim suçunun özelliğine göre tanıklar da sonuca ulaşmada yardımcı olabilmektedir. 

Bilişim Suçlarına Yönelik Cezalar Nelerdir?

Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, bilişim suçları da artış göstermiş ve bu suçlarla mücadele etmek için hukuki düzenlemeler önemli bir hal almıştır. Bilişim suçları, genellikle bilgisayar sistemlerine, internete veya dijital ortama yönelik olarak gerçekleştirilen suçları ifade etmektedir. Bilişim Suçları, bilgisayar korsanlığı, kimlik hırsızlığı, veri ihlali, siber zorbalık gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir. Bilişim suçları ile mücadele etmek için yasaların net ve etkili bir şekilde belirlenmiş cezaları bulunmaktadır. Bilişim suçları, doğrudan  bilişim suçları ve bilişim yoluyla işlenen suçlar olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır:

Bilişim suçları, bireylerin ve kurumların dijital ortamda karşılaştığı çeşitli tehditlerle mücadele etmek için yasalar tarafından belirlenmiş cezaları içerir. Bu cezalar, suçun türüne, ciddiyetine ve meydana gelen zarara bağlı olarak değişiklik gösterebilir. İşte bilişim suçlarına yönelik yaygın ceza türleri:

Bilişim Suçları Zamanaşımı, Şikayet Süresi ve Uzlaşma

Bilişim suçları, savcılığın kendiliğinden soruşturması gereken suçlardandır. Bu nedenle bilişim suçlarının soruşturulması için şikayete gerek yoktur. Mağdurun şikayetten vazgeçtiğini beyan etmesi, ceza davasının düşmesini sağlamaz. Savcılık bilişim suçunu kendiliğinden soruşturur. Bilişim suçu, TCK’daki zamanaşımı süreleri imkanı dahilinde savcılığa bildirimde bulunulursa etkili bir soruşturma yapma imkanı elde edilebilir. TCK’da yer alan en basit bilişim suçunun dava zaman aşım süresi 8 yıl olarak belirtilmiştir. Dava zamanaşımı süresinin geçmesinden sonra suçun soruşturulması veya kovuşturulması imkansızdır.

Müşteki, daha önce şikayet hakkını kullanma imkanını bulamamış olabilir. Böyle bir durumda yargılamanın ceza mahkemesindeki aşamalarında davaya müdahil olacak şekilde taraf sıfatını kazanabilir. Bilişim suçları, uzlaşma kapsamında yer alan suçlar içinde yer almaz.

Bilişim Suçlarında Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi Nedir?

Bazı bilişim suçları işlendiği zaman sanığa etkin pişmanlık sebebi ile ceza indirimi yapılabilir. Kanunlarda bilişim suçları için etkin pişmanlık hükümleri düzenlenmiştir. Buna göre başkasına ait banka veya kredi kartının sahibinin rızası olmadan kullanılması şeklinde bilişim suçu işlendiğinde, şartlarını yerine getirmek kaydı ile sanık hakkında etkin pişmanlık hükümlerine başvurulur.

Bilişim suçlarının etkin pişmanlık hükümleri kanunlardaki düzenlemeler çerçevesinde uygulanır. Buna göre, bilişim suçu sebebi ile mağdurun uğradığı zarar soruşturma aşamasında karşılanırsa, verilecek cezanın 2/3’üne kadarı indirilebilir. Bilişim suçu sebebi ile mağdurun uğradığı zarar kovuşturma aşamasında, yani davanın açılmasından sonra giderilirse sanığın cezası 1/2 oranında indirilir.

Bilişim Suçlarında Hangi Mahkeme Görevlidir?

Bilişim suçlarında görevli mahkeme ceza mahkemeleri olarak hukukta yer alır. Mahkeme sayısının fazla olduğu bölgelerde ceza mahkemeleri ihtisas mahkemesi olarak sadece bilişim suçlarına bakabilmektedir.

Bilişim Suçları İçin Savcılığa Şikayet Nasıl Yapılır?

Bilişim suçları ile ilgili şikayet için Cumhuriyet Savcılığı’na suç duyurusu yapılmalı ya da Emniyetin bilişim suçları bürolarına başvurulmalıdır. Bunun dışında şikayete tabi bir suç değilse düşük bir ihtimal de olsa, Cumhuriyet Savcılığı çoktan re’sen harekete geçmiş olabilir.

Aynı zamanda öngörülen bazı suçlar için doğrudan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na da bildirimde bulunmak mümkündür. Kanun gereği belirlenen bazı bilişim suçları şikayetleri de direkt Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı’na ait www.ihbarweb.org.tr adresinden de yapılabilir.

Sonuç

Bilişim hukuku, özel ve teknik bir bilgiyi gerektirdiğinden ve dava sürecinde delillerin yorumlanması açısından, davanın sağlıklı ilerlemesi açısından, hem sanık hem de mağdur için uzman bir bilişim avukatından yardım almakta fayda vardır. Bilişim Hukuku alanında yardım almak isterseniz bizle İLETİŞİM geçiniz.