Deport Kararı (Sınır Dışı Edilme) Nasıl Kaldırılır?

Uluslararası koruma kapsamındaki yabancıların Türkiye’ye giriş – çıkışları, Türkiye’de kalışları, sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Aynı Kanun ile yabancılar hakkında uygulanacak “Sınır Dışı Etme” kararları da düzenleme altına alınmıştır. Bu Kanun’un 56. maddesinde sayılan kimseler hakkında valilikçe sınır dışı etme kararı alınabilir. Sınır dışı etme kararları idari işlem niteliğinde olup, bu kararlara karşı ilgili makamlar nezdinde itiraz edilebileceği gibi idari yargıda iptal davası açılması da mümkündür. Yani hakkında sınır dışı etme kararı alınan kimse mahkemeye başvurarak kararın iptalini talep etme hakkına sahiptir. Hakkında sınır dışı etme kararı bulunan kimse kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde sınır dışı etme kararı veren valiliğin bulunduğu ildeki idare mahkemesine başvurmalıdır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Deport Nedir?

Deport, bir kişinin bulunduğu ülkede vize veya vatandaşlık hakkı olmaksızın kalması ya da belirli nedenlerle yasal statüsünün iptal edilmesiyle zorla ülkeden çıkarılmasıdır. Bir başka deyişle, ülkede kalması yasal olarak mümkün olmayan kişilerin zorla sınır dışı edilmesine deport denir.

Türkiye’de genellikle vizesi bulunmayan, kaçak durumda olan, çalışma izni olmadan çalışan, ülkeye giriş yasağı olmasına rağmen giriş yapanlar ve vize veya vize muafiyeti süresini 10 günden fazla aşanlar ya da vizesi iptal edilenler hakkında deport (sınır dışı) kararı verildiği görülür.

Deport (sınır dışı) işlemleri, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu 54. maddesinde düzenlenmektedir. Bu kanuna göre yabancı kişinin deport edilmesine neden olacak haller şunlardır:

• Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar,
• Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar,
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,
• Vize veya vize muafiyeti süresini 10 günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,
• İkamet izinleri iptal edilenler,
• İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,
• Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler,
• Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler,
• İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, 10 gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,
• Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler,.
• Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar,
• Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler,
• Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar,
• 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun sınır dışı edilme başlıklı 59. maddesi kapsamında, sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilen kişiler,

Yukarıda yer verilen durumlar, yabancı uyruklu kişinin deport edilmesine neden olabilecek hallerdir. Kanunen belirtilen bu durumların ihlali yabancı uyruklu kişinin deport yani sınır dışı edilmesine yol açacaktır.

Türk Ceza Kanunu’na Göre Sınır Dışı Edilmesi Kararı Verilecek Olan Kişiler

Deport yani sınır dışı kararı yabancılar hakkında uygulanabilecek en ağır müeyyidelerden biridir. Bu kararın uygulanmasının temel nedenleri ülke güvenliği, kamu sağlığı ve toplum yararı olarak kısaca özetlenebilmektedir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54.maddesinde ülke güvenliği, kamu düzeni ve kamu sağlığını tehlikeye atmaları sebebi ile haklarında deport sınır dışı etme kararı verilebilecek kişiler şöyle sayılmıştır;

• Terör Örgütü ile Bağlantılı Kişiler: Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olan kişiler hakkında sınır dışı etme kararı alınır.
• Sahte Belge veya Gerçek Dışı Bilgi Kullanımı: Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için gerçek dışı bilgi veya sahte belge kullanan yabancılara deport kararı verilir.
• Geçimini Meşru Olmayan Yollarla Sağlayanlar: Türkiye’de meşru olmayan yollarla geçimini sağlayan yabancılar (örneğin, suç işleyerek veya hileli yollardan gelir elde edenler) sınır dışı edilir.
• Kamu Düzeni, Güvenliği veya Sağlığına Tehdit Oluşturanlar: Kamu düzeni, kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturan yabancılar hakkında deport kararı alınır.
• Vize İhlali ve Vize Süresi Aşımı: Vize süresini 10 günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler sınır dışı edilir.
• İkamet İzni İhlalleri: İkamet izni iptal edilenler, ya da ikamet izni süresi sona ermiş olup, kabul edilebilir bir gerekçe olmaksızın 10 günden fazla ikamet izni süresini ihlal edenler deport edilir.
• Çalışma İzni Olmadan Çalışanlar: Türkiye’de çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler sınır dışı edilir.
• Yasal Giriş ve Çıkış İhlalleri: Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal eden ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler deport edilir.
• Giriş Yasağı Olan Kişiler: Türkiye’ye giriş yasağı bulunan ve Türkiye’ye giren yabancılar hakkında sınır dışı kararı alınır.
• Uluslararası Koruma Durumları: Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken ya da başvurusu geri çekilmiş kişiler hakkında sınır dışı etme kararı alınır.
• İkamet İzni Uzatma Başvurusu Reddedilenler: İkamet izni uzatma başvurusu reddedilen ve 10 gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar sınır dışı edilir.
• Uluslararası Kurumlar Tarafından Terörle Bağlantılı Kişiler: Uluslararası kurumlar tarafından terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilen yabancılara deport kararı verilir.

Sınır dışı etme kararı, yasal olmayan yollardan ülkeye giriş yapan, vize veya ikamet izni ihlali yapan, kamu güvenliği ve düzenini tehdit eden, terörle bağlantılı ya da suç işleyen yabancılar için alınır. Ayrıca, uluslararası koruma başvurusu reddedilen, statüsü sona eren veya iptal edilen kişiler de deport edilebilir. Yabancılar ve Uluslararası Kanunu ve Uluslararası İş Gücü Kanunu gibi mevzuatlar, sınır dışı edilmenin yasal dayanaklarını oluşturur ve yabancıların Türkiye’den çıkarılması için yetkili mercilere bu kararları alma yetkisi tanır.

Hakkında Deport (Sınır Dışı) Kararı Verilemeyecek Olan Kişiler

Kanun’da, sınır dışı kararı alınabilmesi için gerekli şartları taşısa da bir kısım yabancıların sınır dışı edilemeyecekleri hükme bağlanmıştır. Haklarında sınır dışı kararı alınamayacak yabancıların baçında vatansızlar gelmektedir. Vatansızlar kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturmadıkları müddetçe sınır dışı edilemeyeceklerdir. Vatansızlar dışında, bazı yabancıların sınır dışı edilemeyeceği kabul edilmiştir. Diğer bir ifade ile Kanun koyucu, sınır dışı etme sebepleri gerçekleşmiş olmasına rağmen, bir kısım yabancılar hakkında sınır dışı kararının verilemeyeceğini hükme bağlamıştır (m.55). Bir yabancı hakkında sınır dışı kararı verilirken, aşağıda tespit edilen hallerin var olup olmadığı araştırılacaktır. Sınır dışı kararının alınmasına engel şartların varlığı halinde yabancı, sınır dışı nedenlerini şahsında taşısa da hakkında sınır dışı kararı verilemeyecektir. Haklarında sınır dışı kararı alınamayacak yabancılar;

• Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar,
• Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler,
• Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar,
• Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları,
• Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları,

hakkında deport kararı (sınır dışı edilme) verilemeyecektir.

Bununla birlikte, aşağıda liste halinde verilen kişiler hakkında, resmi kurumlarca deport kararı alınmayacak, ancak yine de bu kişilerin ülkeyi terk etmesi gerekecektir.

• Mevcut vizesi veya oturma izni iptal edilenler ile vize yahut çalışma izni süresi biten yabancılardan, sınır kapılarına 10 gün içinde ülkeden çıkış yapmak için gelenler,
• İkamet izni başvurusu reddedilen ve geçerli vize süresi ile Türkiye’de bulunanlar,
• İkamet izni süresi dolan ve 10 gün içinde geçerli mazereti olmamasına rağmen ülkeyi terk etmeyen yabancılardan, ülkeyi terk etmek üzere kendiliğinden sınır kapılarına gelenler,
• İkamet izni uzatma başvurusu reddedilen ve 10 gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayan yabancılardan, çıkış yapmak üzere kendiliğinden sınır kapılarına gelenler,
• Uluslararası koruma başvurusunu geri çeken yabancılardan, dava hakkından feragat ettiğini ve gönüllü olarak ülkesine dönmek istediğini yazılı şekilde beyan edenler yahut Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunanlar,
• Mahkemece kesin karar verilene kadar, Uluslararası koruma başvuru sahiplerinden kabul edilemez başvuru ve hızlandırılmış değerlendirme çerçevesinde yargı yoluna başvuranlar,

hakkında deport kararı alınmayacaktır.

DİKKAT : Sınır dışı edilemeyecek olanlar arasında Türk vatandaşlarını saymamıştık bu bize sınır dışı edilebilecek olduğunu göstermez zaten sınır dışı edilecek olanlar sadece yabancılara uygulanabilir. Yabancılar için dahi sınır dışı edilme sebepleri keyfiyetle değil hukuk normları çerçevesinde karar verebileceğimiz bir durumdur. Türk vatandaşının sınır dışı edilmeyeceğine dair dayanağımız Anayasa madde 23 son fıkradır kanun koyucu şöyle der: Vatandaş sınır dışı edilemez ve yurda girme hakkından yoksun bırakılamaz.

Deport Kararını Kaldırma Yolları Nelerdir?

Deport (sınır dışı) kararını kaldırma yolları, yetkili makama meşruhatlı vize başvurusunda bulunmak veya idare mahkemesinde iptal davası açmaktır.

İptal Davası ile Deport Kaldırma

Deport (sınır dışı) kararı, kararının ilgiliye tebliğinden itibaren 7 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açarak kaldırılabilir. Dava açılması halinde dava süresince, yabancının sınır dışı edilmez.

Sınır dışı kararına karşı iptal davası, deport kararını veren valiliğe karşı açılır. Dolayısıyla, davada yetkili ve görevli mahkeme, kararı veren valiliğin bulunduğu yerdeki idare mahkemeleridir. Sınır dışı kararına karşı idare mahkemesine başvurulabilecek süre kararın tebliğinden itibaren 7 gündür.

Sınır dışı kararının iptaline ilişkin açılacak davada, mevzuatımızda mahkemenin 15 gün içinde karar vereceğine ilişkin hüküm bulunmaktadır. Bununla birlikte, uygulamada bu sürenin 4-6 ay arasında olduğu görülmektedir. Mahkemenin bu konuda verdiği karar kesindir, dolayısıyla istinaf ve temyiz yollarına başvurulamaz. Ancak, iptal davasının reddedilmesi halinde, yabancı, Anayasa Mahkemesine tedbir talepli bireysel başvuruda bulunabilmektedir.

DİKKAT: Sınır dışı işlemlerini yapan idare, uygulamada 7 günlük idari dava açma süresini beklememektedir. Dolayısıyla, bazen 7 gün dolmadan da yabancının sınır dışı edilmesi gündeme gelebilmektedir. Bu itibarla, sınır dışı kararlarına itirazda bulunurken, deport kararının tebliğinden itibaren derhal dava açmak gerekmektedir.

Hakkında deport kararı alınan kişiye Türkiye’ye giriş yasağı getirecek tahdit kodu da konulacaktır. Deport kararına itiraz için açılacak olan davada tahdit kodunun kaldırılması da talep edilmelidir. Bu durum tahdit kodunun türüne göre farklılık gösterecektir.

Deport kararını kaldırmak için açılacak olan iptal davasında, sürelere dikkat edilmeli, usuli işlemler doğru yapılmalı ve hukuki gerekçelendirme yapılmalıdır. Aksi halde, deport kararına itirazlar reddedilebilir. Bu karara karşı istinaf veya temyiz yolu da kapalı olduğundan, kişi doğrudan deport edilecektir. Bu tür olumsuz sonuçlarla karşılaşmamak adına, alanında uzman bir yabancılar avukatına danışılması faydalı olacaktır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Deport (Sınır Dışı Edilme) Kararının Kaldırılması Dava Dilekçesi Örneği” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Meşruhatlı Vize ile Deport Kaldırma

Meşruhatlı vize ile yabancı kişiler hakkında sınır dışı kararı olmasına rağmen Türkiye’ye giriş yapabilmektedir. Meşruhatlı vize, aile birleşimi, eğitim, sağlık sebepleriyle yabancılara istisnai olarak tahsis edilir.

Meşruhatlı vize başvuruları, sınır dışı edilen yabancının bulunduğu ülkedeki Türk dış temsilciliklerine yapılmaktadır. Başvurunun yetkili makamlar tarafından değerlendirilmesinin ardından, yabancının durumuna uygun olacak süreler için meşruhatlı vize çıkartılır. Başvuru prosedürü, gerekli belgeler ve konu hakkındaki diğer birçok detaylı bilgi “meşruhatlı vize” başlıklı makalede yer almaktadır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Meşruhatlı Vize Nedir?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Türkiye’yi Terke Davet Nedir?

Yabancı hakkında deport kararı verilirse işbu karar yabancının hususi pasaportuna işlenmektedir. Bu kayıt, sınır dışı edilen kişinin hayatının geri kalanı için yapacağı yolculuklarda ve bir takım adli sorgulamalarda karşısına çıkabilecek ağır sonuçları olan bir kayıttır.

Bu sebeple deport kararı gerekçelerinden birini yahut birkaçını taşıyan yabancı ülke vatandaşı söz konusu kararın pasaportuna işlenmemesi için deport kararının kaldırılması yoluna başvurabileceği gibi daha kısa bir çözüm yöntemi olan terke davet prosedürü ile de kararın pasaportuna işlenmesine engel olabilmektedir. Ancak bu prosedürde kişinin Türkiye’de kalma şansı bulunmamaktadır.

Terke davet prosedüründe; gerekli durumların varlığı halinde yabancı ülke vatandaşı olan kişi şahsen kolluk kuvvetlerine başvurur ise sınır dışı edilmek yerine terke davet edilmesini talep ederek geri gönderme merkezine gitmeden ülkeden ayrılabilir. Bu hukuki süreç yabancı kişi bakımından sınır dışı edilmekten çok daha lehe olacaktır. Kişiye Türkiye’den ayrılması için en az on beş en fazla otuz günlük süre tanınır. İdarenin takdirinde olmak kaydı ile vize ihlalinin tespiti sonucunda hakkında sınır dışı yani deport kararı verilmiş yabancı da terke davet edilebilmektedir.

Bazı yabancılar Türkiye’yi terke davet edilmeyecektir. Yine aynı şekilde verilen 30 günlük süre bu yabancılar için verilmeyecektir.

Aşağıdaki kişiler Türkiye’yi terke davet edilmez ve kendilerine yukarıda bahsi geçen süre uygulanmaz:

• Kaçma ve kaybolma riski bulunanlar,
• Yasal giriş veya yasal çıkış kurallarını ihlal edenler,
• Sahte belge kullananlar,
• Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlar veya aldığı tespit edilenler,
• Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar.

Sınır Dışı (Deport) Etmek Üzere İdari Gözetim Kararı

Hakkında sınır dışı etme kararı alınan kimseye, Türkiye’yi terk etmesi için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır. Fakat,

• Kaçma ve kaybolma riski bulunan kimselere,
• Yasal giriş ya da çıkış kurallarını ihlal edenlere,
• Sahte belge kullananlara,
• Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere,
• Kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara

bu süre tanınmaz. Türkiye’yi terk etmesi için süre tanınmayacak bu kişiler ve süre hakkı tanınmasına rağmen bu süre içerisinde ülkeyi terk etmeyenler hakkında “idari gözetim kararı” alınır.

Ayrıca Kanun’un 56. maddesinde; Türkiye’den çıkış için süre tanınan kimselere Çıkış İzin Belgesi verileceği düzenlenmiştir. Bu belge hiçbir harca tabi değildir. Fakat vize ve ikamet harçları ile bunların cezalarına ilişkin yükümlülükler devam etmektedir.

Deport kararına itiraz edilebileceği gibi idari gözetim kararına da itiraz edilebilir. İdari gözetim kararı, idari gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli olarak yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Aynı zamanda, idari gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.

• İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı sulh ceza hâkimine başvurabilir.
• Başvuru idari gözetimi durdurmaz.
• Dilekçenin idareye verilmesi halinde, dilekçe yetkili sulh ceza hâkimine derhal ulaştırılır.
• Sulh ceza hakimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır.
• Sulh ceza hakiminin kararı kesindir.
• İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden sulh ceza hakimine başvurabilir.
• İdari gözetim işlemine karşı yargı yoluna başvuranlardan, avukatlık ücretlerini karşılama imkanı bulunmayanlara, talepleri hâlinde 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu hükümlerine göre avukatlık hizmeti sağlanır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “İdari Gözetim Kararına İtiraz Dava Dilekçesi Örneği” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sınır Dışı Edilmenin Sonuçları

Sınır dışı kararının asıl ve en önemli sonucu, hakkında sınır dışı kararı alınan yabancının ülkeyi terk edip başka bir ülkeye gitmesi ve sınır dışı edildiği ülkeye serbestçe girememesidir. Hakkında deport kararı verilmiş olan yabancı, menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye yahut Türkiye’ye gelmek üzere transit geçtiği ülkeye ya da üçüncü bir ülkeye sınır dışı edilebilecektir. (YUKKm.52).

Sınır dışı edilen yabancılar, haklarında Türkiye’ye giriş yasağı kararı alınmamış ise tekrar Türkiye’ye dönebilirler. Yurt dışında olup, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiy’de bulunmaları tehlikeli görülen yabancılar hakkında Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GiGM) haklarında Türkiye’de iken sınır dışı etme kararı alınan yabancılar hakkında ise, GiGM ve valilikler tarafından giriş yasağı kararı alınabilir (UYm.8/1, YUKKm.9/1,2).

Sınır dışı edilecek yabancılar için ülkeye giriş yasağının başladığı tarih, yabancının ülkeden çıkış yaptığı tarihtir (UYm.8/2-a). Giriş yasağı ister yurt dışında olup Türkiye’de bulunmaları sakıncalı görülenler ister Türkiye’de bulunup sınır dışı edilen yabancılar hakkında alınsın, en fazla beş yıl süre ile alınabilecektir. Fakat kamu düzeni veya kamu güvenliği açısından ciddi tehdit bulunması halinde GĠGM tarafından, tek seferde veya ayrı ayrı olmak üzere on yıl daha uzatılabilir. Aynı gerekçeye dayalı olan giriş yasağı on beş yıldan fazla olamayacaktır (UYm.2/d)

DİKKAT : Vekaletname ile Avukatlar deport işlemini tesis eden ilgili Valilik İl Göç İdaresi Müdürlüğünden sorgulama yapabilmektedir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Deport Kararı (Sınır Dışı Edilme) İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sonuç

Yabancılar hakkında verilen sınır dışı kararları dava açma süresi dahi beklenmeden, oldukça hızlı şekilde uygulanabilmektedir. Bununla birlikte, dava açma süresinin 7 gün gibi oldukça kısıtlı bir süre olması da yabancıların hızlı bir şekilde sınır dışı edilmelerine sebebiyet verebilir. Bu tarz olumsuz sonuçlarla karşılaşmamak adına bizimle İLETİŞİM geçiniz.