Mirastan Feragat Sözleşmesi

Mirastan feragat ya da halk arasında bilinen adıyla mirastan vazgeçme, mirasbırakan ile mirasçı arasında kanunda düzenlenmiş olan usule uygun olarak yapılacak olan iki taraflı bir sözleşmeyle gerçekleştirilmektedir. Aslında mirastan feragat sözleşmesinin yapıldığı anda hukuken mevcut olan bir miras hakkı söz konusu değildir. Çünkü miras hakkı, mirasbırakanın ölüm olayı ile birlikte doğmaktadır; hukuk sistemimizde mirasçı sıfatını haiz olan kimseler, mirasçı sıfatını mirasbırakanın ölümüyle birlikte kazanırlar. Bunun sonucu olarak da ölüm olayıyla birlikte miras malları üzerinde mülkiyet hakları doğmuş olacaktır. Ayrıca mirastan feragat eden mirasçının, mirasbırakandan önce vefat etmeyeceğinin de bir garantisi yoktur. Ancak mirastan feragat sözleşmesi, henüz doğmamış olan miras hakkına ilişkin sonuçlar doğuracak nitelikte bir sözleşmedir.

Usul ve esas kurallarına uygun olarak hazırlanmış olan bir mirastan feragat sözleşmesi, mirasbırakanın ölümüyle birlikte, mirastan feragat sözleşmesinin hükümden düşmesi nedenlerinden birinin de mevcut olmaması halinde tüm sonuçlarını doğurur ve sözleşme hükümlerine uygun bir şekilde mirasçının mirasçılığı ortadan kalkar.

Mirastan feragat halinde, mirastan feragat eden mirasçının kendi altsoyunun miras hukukuna ilişkin hukuki statüsünün nasıl olacağı vb. hükümler yine miras hukuku mevzuatında düzenlenmiş ve yargısal uygulamalarla şekillendirilmiştir.

Mirastan Feragat Sözleşmesi Nedir?

Mirastan feragat, mirasçının miras bırakanı ile yaptığı bir sözleşme ile yasal mirasından kendi istek ve iradesiyle vazgeçmesidir. Mirastan feragat sözleşmesine ilişkin düzenleme, Medeni Kanunumuzun 528. maddesi ile hüküm altına alınmıştır.

“Madde 528 –

Miras bırakan, bir mirasçısı ile karşılıksız veya bir karşılık sağlanarak mirastan feragat sözleşmesi yapabilir.

Feragat eden, mirasçılık sıfatını kaybeder.

Bir karşılık sağlanarak mirastan feragat, sözleşmede aksi öngörülmedikçe feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur.”

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Türk Medeni Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Neden Mirastan Feragat Edilir?

Mirastan feragat etme nedenleri kişiden kişiye değişebilir. En sık karşılaşılan nedenler arasında şunlar yer alır:

• Aile İçi Anlaşmazlıklar: Mirasçılar arasında var olan anlaşmazlıklar, birinin miras hakkından vazgeçmesine neden olabilir.
• Maddi Durum: Mirasçı, miras payından daha iyi bir ekonomik durumda olabilir veya başka gelir kaynaklarına sahip olabilir.
• Ahlaki Nedenler: Bazı kişiler, miras payını hak etmeyen diğer mirasçılara bırakmak istemez.
• Vergisel Nedenler: Miras vergisi gibi vergisel yükümlülüklerden kaçınmak amacıyla mirastan feragat edilebilir.

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Türleri

İvazlı Mirastan Feragat Sözleşmesi

İvaz kelime anlamı olarak karşılık demektir. İvazlı mirastan feragat sözleşmesi ise bir mirasçının miras hakkından vazgeçmesi karşılığında bir bedel veya karşılık almayı kabul ettiği bir anlaşmadır. İvazlı mirastan feragat sözleşmesinde, mirasçının miras hakkından feragat etmesinin karşılığı olarak bir ivaz elde etmesinden dolayı, mirasçının miras hakkı alt soyuna geçemeyecektir.

İvazsız Mirastan Feragat Sözleşmesi

İvazsız mirastan feragat sözleşmesi, bir mirasçının miras hakkından vazgeçmesi için herhangi bir bedel veya karşılık almadığı bir anlaşmadır. Mirastan feragat sözleşmesinin ivazsız gerçekleştirilmesi halinde, mirastan feragat edenin altsoyunun miras hakkı, kendi alt soyuna geçer ve feragat eden mirasçı miras bırakandan önce ölmüş gibi değerlendirilir.

İvazlı ve İvazsız Feragat Sözleşmelerinin Farkı

İvazlı mirastan feragat sözleşmeleri ile ivazsız sözleşmelerin en büyük farkı altsoyun etkilenmesi açısından kendini göstermektedir. Aksi feragat sözleşmesinde veya ek bir sözleşme ile kararlaştırılmadıkça ivazlı mirastan feragatte, feragat edenin altsoyu da mirasçılık sıfatını kaybedecektir. Ancak ivazsız mirastan feragat sözleşmelerinde feragat edenin altsoyunun mirasçılık sıfatı devam edecektir. Bu kapsamda feragatin ivazlı mı ivazsız mı yapıldığının ve ivazın sağlararası olup olmadığının tespiti büyük önem arz etmektedir.

Mirastan Feragat Sözleşmesinin Şekli Şartı

Mirastan feragat sözleşmelerinin resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi esastır. Yani sözleşmenin Noter huzurunda yapılması gerekmektedir. Noter huzurunda ve resmi şekilde düzenlenmeyen sözleşmeler geçersiz sayılacaktır. Bunun yanında sözleşmeyi akdedecek her iki tarafın da tam ehliyetli olması aranmaktadır. Bu kapsamda tarafların akli dengesinin yerinde olması, kısıtlı olmaması ve ergin olması şarttır.

Sözleşmenin ehliyetsizlik sebebiyle geçersizliğinin iddia edilememesi için devlet hastanesinden her iki taraf için de sağlık raporu alınması ve işlem sırasında Notere ibraz edilmesi elzemdir. Ayrıca sözleşmenin ehliyetli ve sağlık raporu bulunan tanıklar eşliğinde yapılması da geçersizlik iddialarının önüne geçecektir.

DİKKAT : Bazı durumlarda, mirastan feragat sözleşmesi mahkeme kararıyla da yapılabilir. Özellikle miras hakkından feragatin yasal süreler içinde yapılması gerekiyorsa veya mirasçıların küçük ya da kısıtlı olması durumunda, mahkeme kararı gerekli olabilir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Mirastan Feragat Sözleşmesi Örneği” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Mirastan Feragatin Sonuçları

Mirastan feragatin ilk ve en önemli sonucu feragat eden mirasçının miras payı üzerinde hak iddia edememesidir. Burada feragatin mirasçının alt soyunu bağlayıp bağlamayacağı sorusu akla gelir. Bu sorunun cevabını için feragat sözleşmesinin türü önem kazanır.

Eğer mirasçı bir karşılık elde ederek ivazlı feragat etmişse bu feragat mirasçının alt soyunu da bağlar. Yani mirasçının alt soyu da mirasbırakanın mirasçısı olma hakkını kaybeder. Ancak mirasçı mirastan ivazsız feragat etmişse bu feragat ancak mirasçının kendisini etkiler. Yani mirasçının alt soyu, mirasbırakanın mirasçısı olmaya devam eder.

Mirastan Feragatin İptali Davası

Medeni Kanunun 546. maddesine göre miras bırakan ve feragat eden mirasçı, bir sözleşme ile feragat sözleşmesini feshedebilirler. Feshin resmi sözleşme ile yapılması da şart değildir. Adi sözleşme ile yapılan fesih de geçerlidir.

Feragatin iptali davası, tasarrufun iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçı veya vasiyet alacaklısı tarafından açılabilir. Bu davanın açılması için kanunda öngörülen sebepler vardır. Bu sebepler Medeni Kanunun 557. maddesinde düzenlenmiştir. Bu kapsamda saklı pay sahibi mirasçılardan biri veya birkaçı ile miras bırakanın yapmış olduğu mirastan feragat sözleşmesinin aşağıdaki hallerde iptali istenebilir;

• Ehliyetsizlik, sözleşme şekil şartlarına uyulmaması, kanuna, ahlak ve adaba aykırılık sebeplerinden birinin varlığı halinde feragat sözleşmesi hükümsüzdür.
• Evlenmenin iptali veya boşanma halinde vasiyetçi eski eşi ile yapmış olduğu feragat sözleşmesinin hükümsüzlüğüne dayanak taahhüt ettiği karşılıkları ödemekten kaçınabilir (Boşanma halinde esasen mirasçılık ilişkisi ortadan kalkacaktır.)
• Muvazaa, zihni kayıt veya latife beyanı (şaka) bulunması feragat sözleşmeleri de hükümsüzdür.
• Feragat eden mirasçının miras bırakandan önce ölmesi halinde durum miras sözleşmesinden farklıdır. Karşılıksız feragatte feragatin feragat edenin altsoyuna etkisi yoktur.
• Türk Medeni Kanunu’nun 573 ve 574.maddesi gereğince tenkis ve geri verme koşullarının oluşması ve feragat edenin karşılığı iadesi halinde de feragat sözleşmesi hükümsüz kalacaktır.

Mirastan Feragatin İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Türk Medeni Kanunu’nun 576. maddesinin 2. fıkrasına göre, iptal davasında yetkili mahkeme, miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Mirastan Feragatin İptali Davasında Zamanaşımı

İptal davasındaki hak düşürücü süreler Medeni Kanunu 559. maddesinde düzenlenmiştir. Kanundaki düzenlemeye göre mirasçılıktan feragat sözleşmesinin iptali davası açma hakkı, davacının tasarrufu, iptal sebebini ve kendisinin hak sahibi olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak bir yıl ve her halde vasiyetnamelerde açılma tarihinin, diğer tasarruflarda mirasın geçmesi tarihinin üzerinden, iyiniyetli davalılara karşı on yıl, iyiniyetli olmayan davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer.

İptal davası bozucu yenilik doğuran bir hak olduğundan süreler hak düşürücü niteliktedir. Bu sebeple bu süreler mahkeme tarafından kendiliğinden dikkate alınır.

Mirastan Feragat Sözleşmesi ile Mirasın Reddi Arasındaki Farklar

Mirasın reddi, mirasbırakanın ölümü halinde tek taraflı olarak gerçekleştirilebilirken; mirastan feragat, mirasbırakanın sağlığında mirabırakan ve mirasçısı arasında yazılı olarak gerçekleştirilen iki taraflı bir sözleşmedir. Mirasın reddinde mirasçıların altsoyu kural olarak bu ret işleminden etkilenmezken, mirastan ivazlı feragat halinde mirasbırakanın altsoyu, bu sözleşmeden etkilenir.

Mirastan Feragat İle Mirasçılıktan Çıkarma Arasındaki Farklar

Mirastan feragat ile mirasçılıktan çıkarma işleminin en temel benzerliği her ikisinin de mirasbırakanın sağlığında yapılmasıdır. Ancak mirastan feragat, mirasçı ve mirasbırakanın karşılıklı iradeleriyle gerçekleştirilirken mirasçılıktan çıkarma işlemi mirasbırakanın tek taraflı irade beyanıyla yapılmaktadır. Mirastan feragat emredici hükümlere aykırı olmamak kaydıyla herhangi bir sebeple yapılabilir. Ancak mirasçılıktan çıkarma işlemi yalnızca Medeni Kanun’un 510 ve 513’üncü maddelerinde sayılan sebeplerden birine dayanılarak yapılabilir.

Sonuç

Miras hukukuna ilişkin tüm hukuki işlemler gibi miras sözleşmeleri de oldukça girift yapıda ve şekil yönünden sıkı şartlara bağlanmıştır. Miras hakkı ve dolayısıyla mülkiyet hakkına ilişkin önemli durumları ihtiva eden bu sözleşmelerin hukuki zeminde kurallara uygun olarak yapılması, ileride doğacak uyuşmazlıkların önün geçer. Sözleşme yapılmazdan önce alınacak danışmanlık hizmeti ile bu sorunlar doğmadan önlenebileceği gibi uyuşmazlık esnasında da sürecin etkin şekilde işletilmesi için bizimle İLETİŞİM geçiniz.