Reddi Miras Nedir?

Mirasın reddi, miras bırakanın yasal veyahut atanmış mirasçılarının miras dolayısı ike sahip oldukları alacak ve borçlarının tamamına ilişkin tüm hak ve yükümlülerinden vazgeçmesi, reddetmesi anlamına gelmektedir.

Mirasçılar, miras bırakan öldüğünde o kişinin tüm malvarlığına eksisi ve artısı ile birlikte sahip olurlar. Uygulamada genellikle miras bırakan kişinin şahsi borç miktarı sahip olduğu malvarlığı miktarından fazla olduğunda, bir diğer deyişle miras terekesi borca batık durumda olduğunda mirasın reddinin talep edildiği görülmektedir.

Mirasın reddi prosedürü 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 605 ile 618. maddeleri arasında düzenlenmiş olup mirasın gerçek reddi davası ve mirasın hükmen reddi davası olarak iki ayrı hukuki süreç olarak ele alınmaktadır.

Hukukumuza göre mirasçı ölen kişinin sadece malvarlığını değil borçlarını da kabul etmiş olur. Bazı kişiler kendilerine kalan mirası reddetmek isteyebilirler. Mirasın ret edilmesinin en önemli sebebi miras olarak borç kalmasıdır. Bazı durumlarda miras bırakanın hiç mal varlığı kalmadığı gibi birçok borcu da bulunmaktadır. Bazen de miras kalan mal varlıkları ile birlikte borç da kalmaktadır ve bu borçlar o kadar çoktur ki mirasçıya hiç mal kalmaz.  Miras bırakanın vergi borcu bulunabilir, SGK’ya prim borcu bulunabilir, bankalara kredi borcu bulunabilir veya diğer üçüncü şahıslara borcu olabilir. Miras bırakanın borçlarından sorumlu olmak istemeyen mirasçıların mirası red etmesi gerekmektedir. Miras bırakanın borçlu olması halinde, mirasçı, mirası reddederek bu borçlardan kurtulabilir. Bazen de mirasçılar kendilerine miras bırakanlarının borcu sebebi ile icra takibi başlatıldığında miras bırakanın borçlarından haberdar olurlar. Miras bırakanın borçlarından sorumlu olmamak için mirası red etmeniz gerekmektedir. Reddi miras yapabilmeniz için mirasçı olmanız gerekmektedir. Mirasçı olmayan kişilerin mirası reddetmesinin hiçbir anlamı ve sonucu da olmayacaktır. Yasal mirasçılar mirası ret edebilecekleri gibi atanmış mirasçılar da mirası reddedebilirler. Yasal mirasçılar kişinin aile bireyleri iken atanmış mirasçılar ise miras bırakanın vasiyetname ile kendisini mirasçı atadığı kişilerdir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Türk Medeni Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Mirasın reddi, yalnızca miras bırakanın ölümünden sonra gerçekleşebilir. Miras bırakan sağlığında ise, mirasçı ile miras bırakan arasında mirastan feragat sözleşmesi yapılabilir. Mirasçı, mirastan feragat sözleşmesi ile mirasçılığın doğurduğu hak ve yükümlülüklerden kurtulma imkanına sahip olur. 

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Mirastan Feragat Sözleşmesi” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Reddi Miras Çeşitleri

Mirasın reddi “mirasın gerçek reddi” ve “mirasın hükmen reddi” olmak üzere 2 şekilde yapılır.

• Gerçek Reddi Miras
• Hükmen Reddi Miras

Gerçek Reddi Miras

Gerçek ret Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 605/1 maddesine göre; miras reddi şeklidir. Murisin son yerleşim yeri sulh mahkemesinde tek taraflı olarak reddi miras beyanında bulunulması şeklinde yapılan ret beyanına gerçek reddi miras denir.

Hükmen Reddi Miras

Mirasın hükmen reddi Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 605/2 maddesine göre; Hükmen reddi miras, murisin ölümü tarihinde ödeme güçsüzlüğü içinde olduğunun tespit edilmesi durumunda mirasçının mirası reddetmiş sayılmasıdır.

Murisin ödeme güçsüzlüğü içinde bulunması mirasın hükmen reddedilmiş sayılması için tek başına yeterli değildir. Aynı zamanda murisin ödeme güçsüzlüğü içinde bulunduğunun resmi olarak tespit edilmiş olması gerekir.

Reddi Miras Nasıl Yapılır?

Reddi miras, mirasçı tarafından yapılan bir irade beyanıyla gerçekleşir. Buna ilişkin reddi miras davası açılması gerekmektedir. Reddi miras davası mirasbırakanın öldüğü yerin bulunduğu sulh hukuk mahkemesine yapılacak bir beyanla gerçekleşecektir. Reddi mirasın yapılmasıyla birlikte sulh hukuk mahkemesinin özel kütüğüne bu beyan kaydedilerek talep etmesi halinde mirasçıya da mirası reddettiğine ilişkin belge verilir.  Reddi miras kayıtsız şartsız olmalı ve süresi içerisinde yapılmalıdır.

Reddi Miras Şartları

Reddi miras hakkının kullanılmasının bazı şartları bulunmaktadır. Bu konu Türk Medeni Kanununun 609. Maddesinde düzenlenmiştir.

“Madde 609- Mirasın reddi, mirasçılar tarafından sulh mahkemesine sözlü veya yazılı beyanla yapılır.

Reddin kayıtsız ve şartsız olması gerekir.

Sulh hâkimi, sözlü veya yazılı ret beyanını bir tutanakla tespit eder.

Süresi içinde yapılmış olan ret beyanı, mirasın açıldığı yerin sulh mahkemesince özel kütüğüne yazılır ve reddeden mirasçı isterse kendisine reddi gösteren bir belge verilir.

Tutanağın ve kütüğün nasıl tutulacağı Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.”

Mirası ret işleminin bozucu yenilik doğuran bir hak olduğundan yukarıda bahsetmiştik. Reddi miras hakkı tek taraflı irade beyanı ile gerçekleşir. Bu şekilde kendiliğinden kazanılmış olan mirasçılık hakkı geriye etkili olarak ortadan kalkar. Ret beyanı aynı zamanda kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Reddin kayıt ve şarta bağlanması durumunda kesin hükümsüzlük yaptırımıyla karşılaşılır.

Reddi Miras Neleri Kapsar?

Mirasın reddi terekenin aktif değerleri ile pasif değerlerini bir arada kapsar. Şarta bağlı olarak reddi miras yapılamayacağı kuralının bir sonucu olarak kişi mirasın bir kısmını reddedip kalan kısmını kabul etme gibi bir imkana sahip değildir. Miras red olunduğu zaman miras bırakanın borçları dolayısıyla ortaya çıkan sorumluluk sona erdiği gibi miras bırakanın aktif malvarlığı üzerindeki miras payı da sona erer.

Reddi Miras Süresi

Mirasın Gerçek Reddinde Süre

Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 606. maddesine göre; mirasın reddi süresi üç aydır. Bu süre hak düşürücü süre niteliğinde olup durması veya kesilmesi söz konusu değildir. Ret beyanının süresinde yapıldığının kabul edilebilmesi için üç aylık hak düşürücü süre dolmadan Sulh Hukuk Mahkemesine ulaşması gerekir. Mahkeme süreye uyulup uyulmadığı mahkemece resen dikkate alınır. Bazı istisnai hallerde mirasın reddi süresinin uzatılması mümkün olabilir. Uzatma talebi, Sulh Hukuk Hâkimine yöneltilmelidir. 

Mirasın Hükmen Reddinde Süre

Terekenin borca batık olması, miras bırakanın ölümü anında sahip olduğu malvarlığının borçlarını karşılamaya yetmiyor olmasıdır. Bu durumda mirasın hükmen reddedildiği kabul edilir. Yani mirasçılar, herhangi bir beyanda bulunmasa da mirası reddetmiş sayılırlar. Bu nedenle hükmen reddin söz konusu olduğu durumlarda üç aylık süre gibi sınırlı bir süre öngörülmemiştir.

DİKKAT : Mirasçılar, miras bırakanın ölümünü sonradan öğrenirlerse reddi miras süresi bu tarihten itibaren başlar. Yani miras bırakanın ölümünden 1 yıl sonra ölüm haberi kendisine ulaşan mirasçı, mirasın reddi için gittiği vakit kendisine reddi miras süresi geçtiği için hakkını kullanamayacağı söylenir. Ancak kişinin miras bırakanın ölümünü sonradan öğrendiğini ispat etmesi halinde süre buna göre hesap edilecektir. Miras bırakan kişinin ölümünü sonradan öğrendiğini beyan etmesi yeterli değildir. Bunu ispat etmek de kişinin yükümlülüğüdür.

Reddi Miras Davası

Reddi miras dava yoluyla kullanılan bir hak değildir. Bu işlemi yaparken hakime başvuru vardır ve olay normal dava gibi mahkeme salonunda hakim huzurunda gerçekleşecek ve hakim karar verecektir. Reddi miras davası, miras bırakanın borçlarından korunmak ya da mirasın negatif yönlerinden kaçınmak isteyen mirasçılar için önemli bir hukuki adımdır. Mirasçılar, reddi miras davası açarak, mirasın sorumlulukları beraberinde getiren yükümlülüklerinden kaçınarak, miras hukukuna ilişkin haklarını kullanma imkanına sahip olurlar.

Reddi Miras Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?

Reddi miras davası, aşağıdaki durumlarda açılır:

• Miras Borçları: Miras bırakanın geride bıraktığı borçlar, mirasçılarına intikal eder. Mirasçılar, mirasçılık sıfatıyla bu borçları üstlenmek istemezlerse reddi miras davası açabilirler.
• Borç ve Varlık Dengesi: Mirasçılar, mirasın borçlarından dolayı varlıkların negatif duruma düştüğünü tespit ederlerse mirası reddetme yoluna gitme hakları vardır.
• Vasiyetname İptali: Miras bırakanın, hukuka uygun olmayan bir vasiyetname düzenlemesi sonucu mirasçılar, mirasın reddedilmesi yönünde dava açabilirler.

Davanın Açılma Süreci ve Gereklilikleri

Reddi miras davasının açılma süreci şu adımlardan oluşur:

• Mirasın Kabulü veya Reddi: Miras bırakanın vefatından sonra mirasçılar, mirası kabul etmeyi ya da reddetmeyi tercih ederler. Reddi miras davası açmak için mirasın reddedilmesi gereklidir.
• Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Reddi miras davası açacak mirasçı, mahkemeye bir dilekçe sunar. Bu dilekçede mirasın reddedildiği ve reddi miras davasının nedenine ilişkin detaylı bilgiler verilmektedir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Reddi Miras Dilekçe Örneği” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

DİKKAT : Öncelikle uyarmakta fayda vardır ki bu dilekçeler boş şablon halinde olup her olayda bilgiler ve esasa ilişkin hususlar değişkenlik gösterebilir. Burada yer alan örnek dilekçeler sizlere bir ipucu, yol gösterici olması açısından verilmektedir. Bunun haricinde usul hukuku kurallarına da kesinlikle riayet edilmesi gerekir. Aksi takdirde her ne kadar haklı da olunsa usul hukukuna uyulmayan dilekçe çok ciddi hak kayıplarına sebebiyet verebilir.

• Mirasın İptali Talebi: Eğer mirasın iptali de isteniyorsa, dilekçede mirasın neden iptal edilmesi gerektiği açık bir şekilde ifade edilmelidir.
• Delillerin Sunulması: Dava dilekçesiyle birlikte, reddi mirasın gerekçelerini destekleyecek deliller de sunulmalıdır. Örneğin; borç durumunu gösteren belgeler, vasiyetnamenin hukuka uygun olmadığına dair deliller vb.
• Mahkeme Süreci: Dava, mirasçının yerleşim yeri mahkemesinde açılmaktadır. Mahkeme, tarafların beyanlarını alır, delilleri değerlendirir ve kararını verir.

Reddi Miras Beyanı Nasıl Yapılır?

Reddi miras beyanı, noter aracılığıyla yapılmaktadır. Mirasçı, mirasın reddedildiğine dair açık bir beyanda bulunur ve noter tarafından düzenlenen reddi miras beyannamesini imzalar. Beyanname, noter tarafından düzenlendikten sonra mirasçıya verilmektedir. Bir nüshası da sulh hukuk mahkemesine gönderilmektedir.

Mirasın Reddedilmesi İçin Gerekli Belgeler

Mirasın reddedilmesi için gerekli belgeler şunlardır:

• Reddi Miras Beyannamesi : Mirasçının, noter aracılığıyla imzaladığı ve mirası reddettiğini belirten beyanname.
• Kimlik Belgesi: Mirasçının kimlik belgesi, noter tarafından beyannameye eklenilmektedir.
• Vefat Belgesi: Miras bırakanın vefatını gösteren resmi belge.
• Diğer Deliller: Mirasın reddi nedenine ilişkin deliller, mahkemeye sunulması gereken belgeler arasında yer alır.

Mirasın Reddi Sonuçları

Miras reddedildiğinde, miras bırakanın ölümünden itibaren mirasçılık sıfatını kazanamamış olur. Bu sebeple mirasın reddi geçmişe etkili olarak sonuç doğurur. Buna ilişkin yasal düzenleme Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 611- 613 maddelerinde bulunmaktadır. Bu maddeler uyarınca mirasın reddinin sonuçları aşağıda olduğu gibidir;

• Yasal Mirasçılardan Biri Mirası Reddederse: Onun payı, miras açıldığı zaman kendisi sağ değilmiş gibi, hak sahiplerine geçer.
• Atanmış Mirasçılardan Biri Reddederse: Payı, miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufundan arzusunun başka türlü olduğu anlaşılmadıkça, miras bırakanın en yakın yasal mirasçılarına kalır.
• En Yakın Yasal Mirasçıların Tamamı Reddederse: Sulh mahkemesince iflâs hükümlerine göre tasfiye edilir. Tasfiye sonunda arta kalan değerler, mirası reddetmemişler gibi hak sahiplerine verilir.
• Altsoyun Tamamının Mirası Reddederse: Bunların payı sağ kalan eşe geçer.

DİKKAT : Bu işlem geri alınması mümkün olmayan bir işlemdir. Kişi beyanda bulunduğu anda hüküm doğurur ve bundan geri dönülemez. Ancak reddi mirasın iptali bir ihtimalde mümkündür. Buna göre kişi bu işlemi iradesi sakat olarak gerçekleştirmişse reddi mirasın iptali imkanı doğar. Buna göre iptal Türk Borçlar Kanunu 30 ve 38. maddeler arasında kalan hükümler uyarınca gerçekleşebilir. Bunlar hata, hile ve korkutma halleridir. Bir kişinin hata ile bu beyanda bulunma ihtimali düşüktür. Hileli davranışlarla yapma ihtimali de çok mümkün değildir. Ama olmaz da değildir.

Mirasın Reddi Halinde Alacaklıların Durumu

Bu hukuki imkan kimi durumlarda kötü niyet taşıyarak alacaklılardan mal kaçırma maksatlı olarak yapılabilmektedir. Hukuk düzeninin genel ilkeleri gereği hakkın kötüye kullanılması korunmayacağından bu tarz kötü niyetli bir işlem dolayısıyla zarara uğrayan kişiler aşağıda gösterdiğimiz hukuki prosedürü işleterek reddi mirasın iptalini sağlayabilirler.

Miras Bırakanın Alacaklılarının Korunması

Miras bırakanın malvarlığı, borçları ödemeye yetmediğinde miras bırakanın mirasını reddeden mirasçılar, miras bırakanın alacaklılarına karşı bazı malvarlığı değerleriyle sorumlu olabilir. Bu malvarlığı değerleri, mirası reddeden mirasçıların miras bırakanın ölümünden önceki beş yıl içinde aldıkları ve mirasın paylaşılmasında geri vermekle yükümlü oldukları denkleştirmeye tabi kazandırmalardır. Mirasçının mirası reddetmekteki niyetine göre, sorumluluk miktarı değişecektir. Kötü niyetli mirasçılar geri vermek zorunda oldukları kazandırmanın tam değeriyle sorumlu olurken, iyiniyetli mirasçılar yalnızca geri verme zamanındaki zenginleşmeleri oranında sorumludur. Ancak, olağan eğitim-öğretim giderleri ve adet üzere verilen çeyizde mirasçıların böyle bir sorumluluğu yoktur.

Mirasçıların Kişisel Alacaklılarının Korunması

Mirasçı, borçlarını karşılamayacak durumdaysa ve alacaklılarına zarar verme amacıyla mirası reddederse, ret tarihinden itibaren altı ay içinde alacaklılar veya iflas masası tarafından reddin iptali davası açılabilir. Ancak bu davanın açılabilmesi için, davacılara yeterli güvence verilmeyerek mirasçının gerçekten kötü niyetle mirası reddetmiş olduğunun kanıtlanması gerekmektedir.

Yapılacak yargılama sonucunda mahkeme, mirasçının kötüniyetli olarak yaptığı mirasın reddini iptal ederse, miras resmen tasfiye edilir. Bu tasfiye sürecinde, reddeden mirasçının payına bir malvarlığı değeri düşerse, öncelikle itiraz eden alacaklılar hakları ödenir. Kalan değerler, reddeden mirasçının yerini alan mirasçılara verilir. Yani arta kalan değerlerden yararlanacak olan mirasçılar, mirasın reddi iptal edilmiş olsaydı reddeden mirasçı değil, yerini alan mirasçılardır.

Mirasın Reddi Görevli ve Yetkili Mahkeme

• Mirasın Gerçek Reddinde Görevli Mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi: Yetkili mahkeme ise miras bırakanın yerleşim yeri mahkemesidir.
• Mirasın Hükmen Reddi Davasında Görevli Mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi: Yetkili mahkeme alacaklıların davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.
• Mirasın Reddinin İptali Davasında Görevli Mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi: Yetkili mahkeme ise davalının son yerleşim yeri mahkemesidir.

DİKKAT : Mahkemenin verdiği Reddi Miras kararını saklamanız gerekmektedir. Mirasın reddi talebi ile mahkemeye başvurduktan sonra evinize icra yazısı gelebilir. Böyle bir durumda reddi miras kararının icra dosyasına sunulması gerekmektedir. 

Sonuç

Bu süreçte hatalı işlemler yahut ihmal edilen işlemler telafi etmesi oldukça güç sonuçlara yol açabilmekte ve çoğu zaman murisin tüm borçlarından sorumlu olunabilmektedir. Bu nedenle bu sürecin sağlıklı yürütülmesi için bizimle İLETİŞİM geçiniz.