İş Arama İzni

İhbar süresinde iş arama izni, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde iş sözleşmesinin bildirim süresi tanımak yoluyla feshedilmesi halinde, işçiye yeni iş araması için verilmesi gereken izin türüdür.

İş arama izni, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 27. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde 2 saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak, iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.”

DİKKAT: Yukarıda yer alan kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere yeni iş arama izni, bildirim süresi tanınarak yapılan fesihlerde mümkündür. Yani işveren tarafından İş Kanunu m.25 gereğince yapılan fesihlerde iş arama izni verilmez. Aynı şekilde belirsiz süreli iş sözleşmesinin bildirim süresi tanınmaksızın derhal fesihte ya da bildirim sürelerine ait ücretin veya ihbar tazminatının peşin ödendiği hallerde de iş arama izni verilmez.

İş Kanunu m.59/2 2 uyarınca:

“İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde 17. maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27. madde gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.”

Dolayısıyla bu tür bir durumda iş arama izni süresiyle yıllık ücretli izin süresinin de içi içe geçmesi mümkün değildir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “İş Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

İş Arama İzninin Şartları Nelerdir?

• İşçiye usulüne uygun fesih ihbarı yapılmış olmalıdır.
• İşçi ile işveren arasında geçerli bir iş sözleşmesi olmalıdır.
• İş sözleşmesinin feshi haklı nedene değil, geçerli nedene dayanmalıdır.

İş Arama İzni Kaç Saattir?

Bu izni İş Kanunu’nda düzenlenmiş olup asgari olarak ne kadar kullanılabileceği yasal olarak belirlenmiştir. Bu iznin yasal süresi günde en az iki saattir. Yani işçi ihbar süresinden işten çıkış tarihine kadar günde en az iki saat iş arama iznini kullanabilir. Bu süre asgari olup işveren tarafından azaltılamaz. Ancak işveren duruma göre bu süreyi arttırabilir. Örneğin işçinin iş aramaya gideceği yere gidip gelmesi iki saatten fazla sürecekse işveren işçiye daha fazla süre hakkı tanıyabilir.

İş Arama İzni Ne Zaman Kullandırılır?

Bu izin süresi iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde belirlenir. İş arama izni sözleşmelerde belirtildiği şekilde kullanılır. Sözleşmelerde bu konuda bir düzenleme yapılmadıysa iş arama izninin kullanım süresi ve şekli işçinin menfaatleri göz önünde tutularak belirlenir.

İş Arama İzni Nasıl Kullandırılır?

Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz. İşçi, iş yeni bir iş ararken işyerleriyle görüşmeye gitmesi gerektiğinde izin süresini mesai saatleri içinde kullanabilir. İş arama izni hafta sonu veya yıllık ücretli izin hakkından bağımsızdır, birleştirilemez.  İşçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.

İş Arama İzni Nasıl Hesaplanır?

Bu izin hesaplanırken işçinin kıdeme esas alınır. Buna göre iş arama izni süreleri aşağıdaki gibi hesaplanır:

İzinlerin gündelik veya toplu olarak kullanılması sürede bir değişiklik yaratmaz. Ancak bu süreler hesaplanırken çalışma kapsamında olmayan gün söz konusuysa 2’ şer saat olarak çıkarılır.

İş Arama İzni Kullandırılmaz ya da Eksik Kullandırılırsa Ne Yapılmalı?

İş Kanunu işçiye iş arama izni hakkı tanımıştır. İşçi bu hakkı kullanmayı talep etmese bile işveren iş arama iznini vermek zorundadır. İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir. İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.

İş arama izni kullandırılmayan işçinin iş sözleşmesini derhal haklı nedenle fesih imkanı doğar. İşçi bu durumda ihbar süresini beklemeden işten çıkabilir. 

İş Arama İzni Ücreti Nedir?

İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşveren ihbar süresinin ücretini ödediği takdirde işçinin iş arama izni hakkı da ortadan kalkmış olacaktır. Bu ücrete iş arama izni ücreti de denir. İş arama izni ücreti işçiye ödenecek asıl asıl ücrete ilaveten yapılır.

Hesaplama: Saatlik Ücret × İş Arama İzni Toplam Saati × Katsayı 

Örnek verecek olursak; 5000TL brüt ücret alan işçinin 14 gün ihbar süresi bulunsun ve cumartesi günleri çalışmıyor olsun,

• Saatlik ücret: 5000/225=22,22
• İş arama toplam süresi :10×2=20
• İşçinin 22,22×20×2=888,80 TL yeni iş arama izin ücreti bulunmaktadır.

İş Arama İzninin Kullandırıldığı Nasıl İspat Edilir?

Bu iznin kullanıldığına dair ispat yükü işverene aittir. Yargıtay da bu konuda ispatı işverene yüklemiştir. İşçi kendisine iş arama izni verilmediğini iddia ettiğinde işveren aksini ispatlamakla yükümlüdür. Bu izin süresinin kullandırılmamasıyla ilgili şikayette bulunması durumunda yetkili kurumlar tarafından inceleme yapılır. İşçi, kendisine bu izin süresi verilmesine rağmen verilmediğini iddia ediyorsa bu durumda kötü niyet söz konusudur. Kurum, böyle bir durumda dava açabilir. Hukuken delil olarak kabul edilebilen bütün unsurlar, izin kullanımının ispatında da geçerlidir.

İş Arama İzni Arttırılabilir Mi?

İş Kanunu’na göre iş arama izin süresi günlük en az iki saattir. Bu süre bireysel veya toplu sözleşmelerle arttırılabilir. Sözleşmelerde bu süre iki saatten az belirlendiyse geçerli olmaz, yasadaki süre esas alınır. Sözleşmede yazılan süreden daha az bir süreye karar verilemez.  Kanunda belirtilen günlük iki saatlik süre asgari süre olup azaltılamaz. Ancak iş arama izni arttırılabilir. Özellikle işçinin yararına bu izin süresi arttırılabilir.

İş Arama İzni Toplu Olarak Kullanılabilir Mi?

İşçi açısından günde iki saat parça parça iş arama izni kullanmak, yeni bir iş bulma konusunda verimli olmayabilir. İş Kanununun 27.maddesine göre, işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilecektir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve durumu işverene bildirmek zorundadır (İŞK m.27/1.f).

Yeni iş arama izin sürelerinin topluca kullanılması imkanının getirilmesindeki amacı; uzaklık, yoğun nüfus, trafik gibi nedenlerle, verilen izin sürelerinin yeterli olamayacağı endişesidir. Gerçekten de uygulamada özellikle nüfus yoğunluğu olan yerlerde iş aramak amacıyla bir yere gidip gelmek için iki saatlik süre yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden bu düzenlemenin getirilme amacı işçinin yararına olmuştur.

İşçi, toplu izin kullanma isteğini sözlü veya yazılı olarak işverene bildirebilir. Ancak uyuşmazlık halinde, böyle bir bildirimde bulunduğunu işçi ispatlamak zorunda olduğu için, talebini yazılı yapması işçinin yararına olacaktır. İşverenin, toplu kullanım talebini kabul etmesi aranmaz. Bu talep daha çok bilgilendirme amaçlıdır. İşçi, kendisi istemedikten sonra yeni iş arama izin süresini topluca kullanmaya da zorlanamaz.

İş Arama İzninin Geçerli Olmadığı Durumlar Nedir?

Bazı durumlarda sözleşmenin feshinde ihbar süresi geçerli değildir. Bu nedenle de iş arama izni hakkı doğmamaktadır. Bu durumlar;

• İşçi veya işveren haklı neden ile derhal fesih hakkı kullandığında ihbar süresi aranmaz,
• Belirli süreli sözleşmelerde işin bitiş tarihi işçi ve işveren tarafından en baştan bilindiği için ani bir sonlanma durumu olmadığından ihbar süresi bulunmaz,
• Kanun kapsamında evlenen kadınların evlendikten sonra 1 yıl içerisinde işten ayrılma hakkı bulunur ve bu süre içinde işten ayrılmak istediğinde ihbar süresi bulunmaz,
• Emeklilik ve askerlik şartları oluştuğunda ihbar süresi bulunmamaktadır.

Kısmi Süreli, Belirli Süreli ve Deneme Süreli Çalışanlarda Bu İzin Var Mı?

Kısmi süreli iş sözleşmesinde iş arama izin vardır ancak belirli süreli ve deneme süreli iş sözleşmesinin feshinde iş arama izni bulunmamaktadır.

İş Arama İznini Kimler Kullanabilir?

Belirsiz süreli sözleşmeyle çalışan herkes iş arama izin süresini kullanma hakkına sahiptir. Geçici süreli çalışanlar ve deneme sürecinde olanlar ise bu haktan yararlanamaz. Bu haktan yararlanmak için ihbar süresinin verilmiş olması yeterlidir.

Bu izin, yürürlükte olan İş Kanunu uyarınca düzenlenir. Deniz çalışanları, Deniz İş Kanunu; gazeteciler ise TBK (Türk Borçlar Kanunu) kapsamında yer alır. Söz konusu meslek gruplarının hak ve sorumlulukları diğer iş kollarına göre farklılık gösterir. Farklı kanunlara tabi olmaları, denizcilerin ve gazetecilerin iş arama izni kullanamayacağı anlamını taşımaz.  TBK (Türk Borçlar Kanunu)’da da İş Kanunu’na benzer bir madde bulunmaktadır.

Türk Borçlar Kanunu’nun 421. maddesine göre

“İşveren, belirsiz süreli hizmet sözleşmesinin feshi hâlinde bildirim süresi içinde işçiye ücretinde bir kesinti olmaksızın, günde iki saat iş arama izin vermekle yükümlüdür”.

İstifa Eden İşçinin İş Arama İzni Olur Mu?

İşçinin ihbar süresine uymak koşuluyla işten kendi isteğiyle ayrılma hakkı bulunur. İş arama izni istifa edilme durumunda da geçerlidir. İşçi, çalıştığı kurumu mağdur etmemek amacıyla ayrılacağını önceden haber vermekle yükümlüdür. İhbar süresi koşulu sağlandığı sürece kurum, işçiye ihbar süresince bu izin süresini vermek durumundadır. İstifa eden işçinin bu izin süresi, dilekçe verildikten sonra işleme konur. İzin beyanı, istifa dilekçesiyle birlikte teslim edilebilir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “İhbar Tazminatı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sonuç

İş arama izni, işçinin yeni bir iş bulmak için talep ettiği izin türüdür. Bu talep doğrultusunda işçiye bu hakkın verilmesi gerekir. Ancak işçinin talepte bulunurken mutlaka bildirim önellerine uyması ve usuli işlemleri doğru yapması gerekir. Aksi halde başvurusu olumsuz sonuçlanabilir. Bu anlamda hak kaybına uğramamak ve alacak haklarını elde etmek için bizimle İLETİŞİM geçiniz.