Vakıf Nasıl Kurulur?

Vakıflar, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları olarak tanımlanır. Vakıflar özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptir.

Medeni Kanun, 5737 sayılı Vakıflar Kanunu, Vakıflar Yönetmeliği, 26.04.2013 tarihli ve 28629 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Vakıfların Tescil ve İlanı Hakkında Tüzük ve diğer ilgili mevzuat vakıfların kuruluşlarına ilişkin düzenlemeler içerir. 

Türk Medeni Kanunu’nun 101. maddesinde vakfın tanımı “gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları” olarak yapılmıştır.

Bu tanımdan anlaşılacağı üzere vakfı oluşturan en önemli iki unsur; özgülenecek bir malvarlığı ve malvarlığının özgüleneceği amaçtır.

Vakfın amacı; hukuka uygun, belirli, anlaşılabilir olmalı ve süreklilik arz etmelidir.

Anayasa ile belirlenen niteliklerine ve Anayasanın temel ilkelerine, hukuka, ahlâka, millî birliğe ve millî menfaatlere aykırı veya belli bir ırk ya da cemaat mensuplarını desteklemek amacıyla vakıf kurulamaz.

Vakfa özgülenecek malvarlığı ise vakfın amacını gerçekleştirmeye yeterli olmalı, vakfın amaç veya devamını imkansız veya yararsız hale getirmemelidir.

Gerçek ya da tüzel kişiler vakıf kurabilirler. Ancak kurucu gerçek kişi ise Türk Medeni Kanununda belirlenen fiil ehliyetine sahip olmalı. Tüzel kişi ise fiil ehliyetine sahip olmakla birlikte, kuruluş statüsünde vakıf kurabileceğine ve vakfa malvarlığı özgüleyebileceğine dair hüküm olması gerekir.

Türk Medeni Kanunu’nun 372. maddesine göre; Aile bireylerinin eğitim ve öğrenimleri, donanım ve desteklenmeleri ve bunlara benzer amaçların gerektirdiği harcamaların yapılması için kişiler hukuku ve miras hukuku hükümleri uyarınca aile vakfı kurulabilir. Bir malın veya hakkın başkalarına geçmemek üzere aynı soydan gelenlere kuşaktan kuşağa kalacak şekilde özgülenmesi yasaktır. Böyle bir özgülenme, vakıf kurma yoluyla da yapılamaz.

Türk Medeni Kanunu’nun 526. maddesine göre; Miras bırakan, terekesinin tasarruf edilebilir kısmının tamamını veya bir bölümünü özgülemek suretiyle vakıf kurabilir. Vakıf, ancak kanun hükümlerine uyulmak koşuluyla tüzel kişilik kazanır.

Ayrıca özel kanun ile de vakıf kurulabilir. Ancak Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır.

Vakıflar özel hukuk tüzel kişisi olup Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir. Vakıflar Genel Müdürlüğü denetim makamı olup vesayet makamı değildir.

Vakıf Nedir?

Yeni vakıfların kuruluş ve işleyişi ile ilgili hükümler Türk Medeni Kanunu, Vakıflar Kanunu ve Vakıflar Yönetmeliğinde yer almaktadır. Diğer ilgili mevzuatlarda aşağıda tablo halinde sıralanmıştır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 101. maddesinde vakfın tanımı “gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleriyle oluşan tüzel kişiliğe sahip mal toplulukları” olarak yapılmıştır. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere vakfı oluşturan en önemli iki unsur; özgülenecek bir malvarlığı ve malvarlığının özgüleneceği amaçtır. Vakfın amacı; Vakfın kurulabilmesi için belirli ve sürekli bir amacın bulunması gerekir.  Vakıf birden fazla amaç için de kurulabilir. Önemli olan amacın çok geniş olarak belirlenmemesi yani vakıf senedinden amacın anlaşılabilir olmasıdır. Vakfın amacı hukuka ve ahlaka aykırı olamaz. Cumhuriyetin niteliklerine, Anayasanın temel ilkelerine, milli birliğe ve milli menfaate aykırı olamayacağı gibi belli bir ırk ya da cemaat mensuplarını desteklemek amacıyla da vakıf kurulamaz. Vakfa özgülenecek malvarlığı ise vakfın amacını gerçekleştirmeye yeterli olmalı, vakfın amaç veya devamını imkansız veya yararsız hale getirmemelidir. Gerçek ya da tüzel kişiler vakıf kurabilir. Ancak kurucu gerçek kişi ise Türk Medeni Kanununda belirlenen fiil ehliyetine sahip olmalı, tüzelkişi ise fiil ehliyetine sahip olması gerekir. Vakıflar özel hukuk tüzelkişisi olup, Türk Medeni Kanununun 48. maddesinde belirtilen tüm hak ve yetkilere sahiptir. Vakıflar Genel Müdürlüğü denetim makamı olup, vesayet makamı değildir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vakıflar Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Türk Medeni Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vakıfları İlgilendiren Temel Yasal ve Mali Mevzuat Listesi

Vakıf Nasıl Kurulur?

Vakıf kurma, tek taraflı bir hukuki işlem olup mahiyeti itibariyle bu işlem bir tasarruf işlemidir. 

Vakıf Kurma İradesi İki Şekilde Açıklanabilir

• Vakıf Senedi
• Ölüme Bağlı Tasarruf

Vakıf kurmak için öncelikle vakfın amacını, yönetimini ve işleyişini belirleyen bir vakıf senedi hazırlanması gerekmektedir. Vakıf senedi, yukarıda da belirtildiği üzere noterde resmi senet şeklinde düzenlenmeli veya ölüme bağlı tasarruf olarak açıklanmalıdır.

Vakıf Senedinin İçermesi Gereken Asgari Unsurlar

• Vakfın adı, merkezi ve amacı
• Vakfın kurucularının kimlik bilgileri
• Vakfa özgülenen malvarlığının niteliği, değeri ve teslim şekli
• Vakfın yönetim organlarının oluşumu, görevleri, yetkileri ve çalışma usulleri
• Vakfın denetim şekli ve denetçilerin seçimi
• Vakfın gelir ve giderleri ile ilgili esaslar
• Vakfın feshi halinde malvarlığının hangi kuruluşa devredileceği

Vakıf senedi hazırlandıktan sonra, vakfın kurulması için yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurulması gerekmektedir. Asliye Hukuk Mahkemesi, vakıf senedini ve vakfa özgülenen malvarlığını inceleyerek vakfın kuruluşunu onaylayabilir veya reddedebilir. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin onay vermesi halinde vakıflar siciline kaydedilir. Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan bu sicile tescile müteakip tüzel kişilik kazanır. Vakıf kuruluş işlemi tamamlandıktan sonra, vakfın zorunlu organları oluşturulmalı ve vakfın amacına uygun faaliyetlerde bulunulmalıdır. Vakıf faaliyetleri, vakıf senedinde belirlenen esaslara göre yürütülmeli ve en önemlisi ise vakıf malvarlığı, vakfın amacı dışında kullanılmamalıdır. Vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından denetlenir ve yasal yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadırlar. Vakıf kurma süreci oldukça önemlidir ve belirli yasal prosedürler gerektirmektedir. Vakıf kurmak isteyenler, bu süreç içerisinde çok dikkatli hareket etmelidir.

Vakfın Resmi Senetle Kurulması

Vakıf kurmak için Türk Medeni Kanunu ve ilgili mevzuata uygun olarak takip edilmesi gerekir. Öncelikle vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde hazırlanan resmi senetle açıklanır. Resmi senetle vakıf kurma işleminin temsilci aracılığıyla yapılması temsil yetkisinin noterlikçe düzenlenmiş bir belge ile verilmiş olmasına ve bu belgede vakfın amacı ile özgülenecek mal ve hakların belirlenmiş olmasına bağlıdır. Resmi senetle vakıf kurma şu şekilde olur:

• Noter, resmi senedin bir örneğini yedi gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne gönderir.
• Resmi senet noter tarafından onaylandıktan sonra yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi’ne müracaat edilir.
• Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır.

Resmi senetle vakıf kurma iradesi açıklanacaksa fiil ehliyetine sahip olmak gerekir. Sınırlı ehliyetsizler ve tam ehliyetsizler hiçbir surette bu yolla vakıf kuramaz.

Vakfın Ölüme Bağlı Senetle Kurulması

Ölüme bağlı tasarrufla vakıf kurmak, mirasbırakanın terekesinin tasarruf edilebilir kısmının tamamını veya bir bölümünü tahsis edilmesi durumu ile  vakıf kurmasıdır. Vasiyetname vakfedenin ölümüyle birlikte hukuki sonuç doğurmaktadır. Bu durumda vakıf ancak vakfedenin ölümünden sonra kurulmuş olur. Vasiyetname resmi yazılı, el yazılı veya şartlar sağlanmışsa sözlü de olabilir.  Bu yolla kurulacak olan vakıflarda sulh hakimi, vakıf kurulmasına esas belgenin bir örneğini yedi gün içinde Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne gönderir. Ayırt etme gücüne sahip, 15 yaşını dolduran her gerçek kişi vasiyet yoluyla vakıf kurabilir. Başka bir deyişle vasiyetname ile vakıf kurulabilmesi 15 yaşını doldurmuş sınırlı ehliyetsiz bir küçük için mümkündür.  Bunu da belirtmek gerekirse tam ehliyetsizlerin bu yolla da vakıf kurması mümkün değildir.

DİKKAT : Ölüme bağlı tasarrufla vakıf kurmada, ehliyet yönünden istisnai durumlar mevcuttur. Resmi senetle ve miras sözleşmesi ile vakıf kurma bakımından, kişinin tam ehliyetli olması zorunludur. Buna göre, ayırt etme gücüne sahip ve ergin olunmalı, hukuken kısıtlı olunmamalıdır. Vasiyetname için ise ayırt etme gücüne sahip ve  15 yaşının doldurmuş olunması yeterlidir. Hukuken kısıtlı olan kişiler kesinlikle vakıf kuramaz.

Vakıf Çeşitleri

Vakıf Çeşitleri 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun tanımlar kısmında sayılmıştır. Buna göre vakıf çeşitleri Mazbut, mülhak, cemaat, esnaf ve yeni vakıflar olmak üzere 5 çeşittir.

Mazbut Vakıf  

Mülga 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince Vakıflar Genel Müdürlüğünce yönetilen vakıflara “Mazbut Vakıf” denilmektedir.

Mülhak Vakıf

Mülga 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilmiş vakıflara mülhak vakıflar denilir.

Cemaat Vakfı

Cemaat vakfı Vakfiyeleri olup olmadığına bakılmaksızın 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince tüzel kişilik kazanmış, mensupları Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Türkiye’deki gayrimüslim cemaatlere ait vakıflardır.

Esnaf Vakfı

2762 sayılı Vakıflar Kanunu’nun yürürlüğünden önce kurulmuş ve esnafın seçtiği Yönetim Kurulu tarafından yönetilen vakıflardır.

Yeni Vakıf 

Türk Medeni Kanunu’na uygun olarak kurulmuş olan vakıflardır.

Vakıfların Hizmetleri Nelerdir?

• Dini Hizmetler
• Sağlık Hizmetleri
• Eğitim ve Öğretim Hizmetleri
• Aş Evi Hizmetleri
• Sosyal Hizmetler
• Sanat ve Kültür Hizmetleri
• Para Yardımı
• Milli Savunma Hizmetleri
• İktisadi Hizmetler
• Ulaştırma Hizmeti
• Spor Hizmetleri

Vakıf Senedi Nedir?

Vakıf senedi, bir vakfın oluşumunu belgeleyen senet olarak tanımlanır. Vakıf senedi, vakfın adı, merkezi, gayesi, faaliyetleri, yapabileceği iş ve işlemler, organları, denetimi, gelir ve giderleri, değiştirilmesi ve feshi gibi hususları içerir. Vakıf senedi, Türk Medeni Kanunu’nun 101. maddesine göre, vakfın kurucusu tarafından düzenlenir ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne verilir. Vakıf senedi, vakfın tüzel kişilik kazanmasını sağlar.

Vakıf Senedinde Bulunması Gereken Unsurlar Nedir?

Vakfın Adı

Kanuna, ahlaka ve adaba aykırı olmamalı ve vakfın amaçları ile uyumlu olmalıdır. Üçüncü kişileri vakfın amacı konusunda yanıltıcı ya da yanlış çağırışımlar uyandıracak isimler verilemez. Her hangi bir kamu kurum veya kuruluşunun ismi kullanılması yasaktır.

Vakfın Amacı

Türk Medeni Kanununa göre vakıf; gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülemeleri ile oluşan tüzel kişiliğe sahip mal topluluklarıdır. Vakıf, tarih boyunca süregelmiş yardımlaşma ve dayanışma duygusunun kurumsallaşmış halidir

Özgülenen Mal ve Haklar

Kurucuya ait olmalı ve amacı en azından başlangıç itibari ile gerçekleştirmeye yetmelidir. Özgülenen malvarlığı nakit ise paranın vakıf adına Türkiye’de kurulu bir bankaya kuruculardan birinin hesabına yatırılıp, vakıf adına bloke edilerek dekontunun tescil başvurusu yapılan mahkemeye ibrazı, taşınmaz ya da taşınır bir malvarlığı ise değer tespitinin mahkemece yaptırılması ve ilgili sicillerine (tapu sicili, trafik sicili gibi) vakıf adına tescili sağlanmalıdır. Vakfın kurulması ile özgülenen mal ve haklar vakıf tüzel kişiliğine geçer.

Organları

Vakfın bir yönetim organı olması zorunludur. Vakfın işleyişinin kolaylaşması açısından, amacının kapsamına ve faaliyetlerine uygun olarak mütevelli heyeti, yönetim organı ve bir denetim birimi olması gerekmektedir.. Bu sayılan organlar dışında onur kurulu, araştırma kurulu, çalışma kurulu gibi vakfın yönetimi ile ilgili olmayan kurulların vakıf organları arasında gösterilmemesi gereklidir.. Vakfın organlarının kaç kişiden oluşacağı, toplantı ve karar yeter sayılarının senet metninde gösterilmesi, organların görev ve yetki sınırlarının yeterince belirtilmesi halinde, vakfın işleyişinde sıkıntıya düşülmez. Vakıf organlarında kamu görevlileri görev unvanlarını kullanarak görev alamazlar.

Vakfın Yerleşim Yeri

Vakfın yerleşim yerinin de vakıf senedinde gösterilmesi gerekir. TMK m.51 göre, tüzel kişinin yerleşim yeri, kurulu belgesinde başka bir hüküm bulunmadıkça işlerinin yönetildiği yerdir. Bu nedenle, tüzel kişilerin yerleşim yeri öncelikle, kurulu belgesinde; vakıf için vakıf senedinde gösterilen yerdir. Bu yerin gösterilmemi olması hâlinde ise, TMK.m. 51 gereği, işlerinin yönetildiği yer yerleşim yeri olacaktır. Maddenin gerekçesinde de açıklandığı üzere, bu ikincisi, kurulu belgesinde yerleşim yerinin belirtilmemiş olduğu durumlarda, bu eksiklik tamamlanıncaya kadar veya tamamlanmadığı sürece uygulama alanı bulacak ve böylece ki iler hukukunda kabul edilen yerleşim yerinin zorunluluğu ilkesinin gereği sağlanmış olacaktır. Vakıf işlerinin yönetildiği yerden, vakfın günlük yönetim işlerinin yürütüldüğü yer anlaşılmalıdır. 5072 sayılı Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluları ile İlişkilerine Dair Kanun’a göre, vakıflar, bu kurum ve kuruluların hizmet binaları ve müştemilatı içinde faaliyet gösteremeyeceğinden, vakfın yerleşim yerinin bu kurum ve kuruluşların hizmet binaları ve müştemilatı içinde bir yer olarak adresle gösterilmesi engellenmelidir.

Vakıf Senedinde Yer Alabilecek Diğer Hususlar

Kanun koyucu TMK m. 106 ile vakıf senedinin içeriğini sınırlamak amacında değildir. Buradaki sayım tahdidi bir sayım olmayıp, senette bulunması gereken asgari noktaları içerir. Vakfeden, bunlardan başka, dilediği konuları vakıf senedinde düzenleyebilir. Hatta vakıf senedine kadar ayrıntılı olursa, vakfedenin iradesini o derece iyi yansıtıyor olduğundan söz edilebilir Bu nedenle vakıf senedi, aceleye getirilmeden dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Vakfeden, amacının tam olarak anlaşılması ve gerçekleştirilmesini ancak böyle sağlayabilir. Vakıf senedinde yer alabilecek diğer hususlara, vakfın sona ermesi halinde mal varlığının tasfiye ve özgülenmesine, sona ermenin ve/veya kurululara özellikle duyurulmasına ilişkin senet hükümleri örnek verilebilir

Vakıf Senedinde Eksiklik Olması Vakfın Kuruluşuna Engel Olur Mu?

Vakıf Senedi, vakfın kuruluş belgesidir. Vakıf Senedi, vakfın adı, merkezi, gayesi, faaliyetleri, malvarlığı, yönetim şekli ve diğer hususları içermelidir. Vakıf senedi, noterde resmi senet şeklinde düzenlenmeli veya ölüme bağlı tasarruf ile açıklanmalıdır. Vakıf senedi ile birlikte vakfın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesine tescil için başvurulmalıdır. Mahkeme, vakıf senedini Türk Medeni Kanunu’nun 101. maddesine göre inceleyerek, vakfın kuruluşuna karar verir. Vakıf senedinde vakfın amacı ve malvarlığı dışında bir eksiklik varsa bu durum vakfın tüzel kişilik kazanmasını engellemez. Bu eksiklikler, vakıf kurulmadan önce veya sonra denetim makamının başvurusu üzerine, olanak varsa vakfedenin görüşü alınarak mahkeme tarafından tamamlattırılır. Vakfın zorunlu unsurları bakımından senette bulunan noksanlıklar TMK m 107 hükmüne göre tamamlanır. Vakıf senedinin tamamlanması tescilden önce veya sonra yapılabilir. Vakıf senedinin zorunlu unsurundaki noksanlıkların giderilmemesi halinde ise, kural olarak vakfın tescili talebi mahkeme tarafından ret edilecektir.

Vakıf Senedinde Sonradan Değişiklik Yapılabilir Mi?

Vakıf senedinde sonradan değişiklik yapılabilmesi mümkündür. Ancak, bu değişiklikler için belli şartlar ve usuller vardır. Vakıf senedinde değişiklik yapılabilmesi için:

• Vakıf yönetim kurulunun veya mütevelli heyet üyelerinin en az beşte birinin yazılı teklifi olması
• Mütevelli heyet üye tamsayısının en az üçte ikisinin onayı olması,
• Asliye hukuk mahkemesinin kararı olması,
• Vakıf senedindeki değişikliğin vakfın amacına, gayesine ve özgülenen mal ve haklara aykırı olmaması gerekmektedir.

Bu şartlar ve usuller yerine getirilmeden vakıf senedinde değişiklik yapılamaz.

Vakıf senedindeki değişiklikler, vakfın amacını daha iyi gerçekleştirmek veya güncel ihtiyaçlara cevap vermek amacıyla yapılabilir. Ancak bu değişiklikler, vakfın temel gayesine aykırı olmamalı ve hukuki süreçlere uygun şekilde gerçekleştirilmelidir. Vakıf senedindeki değişiklikler, vakfın yönetim organları tarafından titizlikle ele alınmalı ve yasal düzenlemelere uygun olarak yapılmalıdır. Vakıf senedindeki değişiklikler, vakfın gelecekteki faaliyetlerini etkileyebileceğinden dikkatli bir şekilde planlanmalı ve uygulanmalıdır.

Vakfın Organları Nelerdir?

Vakıflara ilişkin Vakıflar Genel Müdürlüğü web sitesinde bulunan örnek vakıf senedine göre ülkemizdeki yeni vakıfların yönetim yapısında aşağıdaki organlar bulunmaktadır.

Zorunlu Organlar

• Mütevelli Heyet
• Yönetim Kurulu
• Denetim Kurulu

İhtiyari Organları

• Danışma Kurulu
• Onur Kurulu

Mütevelli Heyeti

Mütevelli Heyet; vakfın en yüksek karar organıdır. Vakıf senedi altında imzaları bulunan gerçek kişiler ile tüzel kişilik temsilcilerinden oluşan kişilerdir. Mütevelli heyet üyeleri, kendilerinden sonra görev yapmak üzere yerlerini almasını istedikleri üç kişinin adını önceden belirleyerek yazılı olarak mütevelli heyete verirler. Ölüm, istifa ya da başka bir nedenle üyeliklerde eksilme olduğunda, mütevelli heyet üyeliği listedeki sıraya göre ilk sıradan başlamak üzere adaylara teklif edilir. Mütevelli heyet üyelerinin aday bırakmamaları veya adaylardan hiçbirinin görevi kabul etmemeleri halinde, boşalan mütevelli heyet üyeliğine seçim, kalan mütevelli heyet üyelerinin ortak kararı ile yapılmaktadır.

Mütevelli Heyeti’nin Görev, Yetki ve Sorumlulukları

• Yönetim kurulunu seçmek,
• Denetim kurulunu seçmek,
• Vakıf yönetim kurulunca hazırlanan faaliyet raporu ile denetim kurulu raporlarını görüşüp incelemek, yönetim kurulunun ibrası konusunda karar vermek,
• Yönetim kurulunca hazırlanacak vakıf iç mevzuat tasarılarını aynen veya değiştirerek kabul etmek,
• Yönetim kurulunca hazırlanacak yıllık bütçe tasarılarını aynen veya değiştirerek kabul etmek,
• Kamu görevlileri dışındaki yönetim ve denetim kurulu üyelerine huzur hakkı verilip verilmeyeceğini, verilecekse miktarını belirlemek,
• Gerektiğinde vakıf senedinde ilave ve değişiklikler yapmak,
• Vakıf faaliyetleri konusunda genel politikaları belirlemek.

Yönetim Kurulu

Yönetim Kurulu; mütevelli heyetçe iki yıllığına seçilecek asil ve yedek üyelerden oluşur. Yönetim kurulu üyelerinden çoğunluğunun mütevelli heyet üyesi olması zorunludur. Çoğunluk oluşturmamak şartıyla vakıf dışından kişilerin seçilmesi mümkündür. Yönetim kurulunun ilk toplantısında başkan, başkan yardımcısı ve muhasip üye seçilerek görev taksimi yapılır. Görev süresi bitmeden herhangi bir sebeple yönetim kurulu üyeliği sona eren üyenin yerine, sırasına göre yedek üyelerden biri göreve çağrılır. Yönetim kurulu ayda en az bir kere toplanır. Kararlar mevcudun çoğunluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde başkanın oyu iki oy sayılmaktadır. Alınan kararlar noter tasdikli karar defterine yazılarak imzalanır.

Yönetim Kurulu’nun Görev, Yetki ve Sorumlulukları

• Yönetim kurulu, vakfın idare ve icra organıdır. ,
• Vakıf gayesi doğrultusunda her türlü kararı alır ve uygular.
• Mütevelli heyetçe belirlenen genel politikalar ışığında, vakıf faaliyetlerinin düzenli ve verimli olarak yürütülmesini sağlar. Bu bağlamda gerekli iç mevzuat tasarılarını hazırlar ve mütevelli heyetin onayına sunar.
• Vakıf malvarlığının değerlendirilmesi ve yeni mali kaynaklara kavuşturulması hususunda gereken çalışmaları yapar.
• Vakıf tüzel kişiliği adına, bütün gerçek ve tüzel kişilerle hukuki, mali ve sair konularda gerekli girişimlerde bulunur ve işlemler yapar.
• Görev, yetki ve sorumlulukları açıkça önceden belirlenmek kaydıyla vakfa müdür atar, vakıf genel sekreterliği veya benzeri yardımcı birimler oluşturabilir, gerektiğinde görevlerine son verir.
• Vakıfta istihdam edilecek personeli belirler, atamasını yapar, ücretlerini tayin eder, gerektiğinde işlerine son verir.
• İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, yurtiçinde ve yurtdışında şube ve temsilcilik açılmasına ve kapatılmasına karar verir, bu hususta gereken işlemleri yapar.
• Vakfın muhasebe işlerini takip ve kontrol eder, hesap dönemi sonunda gelir-gider cetveli ve bilançoların düzenlenerek ilgili idareye gönderilmesini ve ilanını sağlar.
• Mütevelli heyetin kabul ettiği yıllık bütçeyi uygular.
• Mütevelli heyet toplantıları ile ilgili hazırlık işlemlerini yerine getirir.
• Mütevelli heyet toplantılarında, döneme ait vakıf faaliyet raporunu ibraya sunar.
• İlgili mevzuat ile vakıf senedi ve vakıf iç mevzuatının gerektirdiği diğer görevleri yapar.

Vakfı yönetim kurulu temsil eder. Yönetim kurulu bu temsil yetkisini yönetim kurulu başkanı ve başkan yardımcısına devredebilir. Yönetim kurulu, genel veya belli hal ve konularda, belirteceği esaslar dahilinde kendi üyelerinden bir veya birkaçını, yetkili memur ve memurlarından herhangi bir veya birkaçını, temsilci veya temsilciliklerini, herhangi bir sözleşmeyi akdetmeye, mukavele, hukuki belge veya senedi vakıf nam ve hesabına tanzim ve devretmeye de yetkili kılabilir.

Denetim Kurulu

Denetim kurulu mütevelli heyet adına vakfın faaliyet ve hesaplarını denetlemek için kurulmuş bir organdır. Denetim kurulu, mütevelli heyetçe kendi içinden veya çoğunluk oluşturmamak üzere dışarıdan iki yıl için seçilecek 3 ila 5 kişiden oluşur. Ayrıca tüzükte yazılan sayıda yedek üye seçilir. Herhangi bir sebeple ayrılan asıl üye yerine yedek üye göreve çağrılır. Denetim kurulu, incelemelerini tüm defter, kayıt ve belgeler üzerinde yapar. Hesap dönemi itibari ile düzenlenecek rapor, mütevelli heyet toplantısından en az 15 (on beş) gün önce mütevelli heyete gönderilmek üzere yönetim kuruluna verilir.

Vakıf Kurulması İçin Gereken Asgari Sermaye Miktarı

Vakıf kurmak için gerekli asgari sermaye miktarı, vakfın kuruluş amacına göre değişebilir. Ancak genel olarak, 2024 yılı için yeni vakıfların kuruluşunda amaçlarına özgülenecek asgari mal varlığı, Vakıflar Meclisi tarafından 500.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar, her yıl Vakıflar Meclisi tarafından yeniden değerlendirilir ve ilan edilir.

Vakfın Kurulmasına Karar Veren Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Vakfın kurulmasına karar veren görevli ve yetkili mahkeme, vakfın kuruluş yerinin bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Vakıf kuruluşunun mahkemece tescili, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 101. maddesi uyarınca, vakfın kurucuları veya temsilcileri tarafından vakıf senedi ve ekleriyle birlikte mahkemeye başvurulmasıyla başlar. Mahkeme, vakfın kuruluş şartlarını, vakıf senedinin şekil ve içerik yönünden uygunluğunu, vakfın malvarlığının yeterliliğini ve vakfın kamu yararına olup olmadığını inceleyerek, vakfın kurulmasına karar verir veya reddeder. Mahkemenin kararı kesinleştikten sonra, vakfın kuruluşu Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bildirilir ve vakıf siciline kaydedilir.

Vakıf Tescil İşlemi Nedir? Nasıl Yapılır?

Vakıf tescil işlemi, vakfın kuruluş yerinin bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesine başvurularak, vakfın tüzel kişilik kazanması için yapılan işlemdir.

Vakıf Tescil İşlemi İçin Gerekli Belgeler

• Vakıf Senedi ve Ekleri (Noter Onaylı)
• Vakıf Kurucularının Kimlik Fotokopileri
• Vakıf Yönetim Kurulu Üyelerinin Kimlik Fotokopileri
• Vakıf Yönetim Kurulu Üyelerinin Görevlendirme Belgeleri
• Vakıf Malvarlığının Değerini Gösteren Belgeler
• Vakıf Logosu
• Başvuru Dilekçesi
• Başvuru Ücretinin Ödendiğine Dair Dekont

Vakıf tescil işlemi, mahkemenin vakfın kuruluş şartlarını, vakıf senedinin şekil ve içerik yönünden uygunluğunu, vakfın malvarlığının yeterliliğini ve vakfın kamu yararına olup olmadığını incelemesiyle sonuçlanır. Mahkeme, vakfın kurulmasına karar verirse, vakfın kuruluşu Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bildirilir ve vakıf siciline kaydedilir.

Vakıf Ne Zaman Tüzel Kişilik Kazanır?

Vakıf, yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazanır. Vakıf kurma iradesi, noterde düzenleme şeklinde yapılacak bir resmî senetle veya ölüme bağlı tasarrufla açıklanır. Ancak vakfın kurulması için yetkili asliye hukuk mahkemesine başvurularak tescilinin sağlanması gereklidir.

Vakıfların Gelir Kaynakları Nelerdir?

Vakıfların gelir kaynakları, vakfın kuruluş amacına ve sermayesine göre değişebilir. Genel olarak, vakıfların gelir kaynakları şunlardır:

Vakıf Mallarının Kira, Faiz, Hisse ve Bağış Gibi Gelirleri

Vakıflar, vakıf senedinde belirtilen malvarlıklarını nemalandırarak gelir elde ederler. Bu malvarlıkları arsa, arazi, bina, dükkân, değirmen, imalathane, hayvan, nakit, hisse senedi, tahvil, bono, altın, gümüş gibi çeşitli varlıklardan oluşabilir.

Vakıf Faaliyetlerinin Gelirleri

Vakıflar, vakıf senedinde belirtilen faaliyetleri yürüterek gelir elde ederler. Bu faaliyetler eğitim, sağlık, kültür, sanat, spor, sosyal hizmet, hayır işleri, dini hizmetler gibi çeşitli alanlarda olabilir. Vakıfların en önemli gelir kaynağının “bağış ve yardımlar” dır. En önemli ikinci gelir kaynağının ise “faiz geliri” dir. 

Devletin veya Diğer Kurumların Vakıflara Sağladığı Destekler 

Vakıflar, devletin veya diğer kurumların vakıflara sağladığı mali, teknik, hukuki, idari desteklerden yararlanarak gelir elde ederler. Bu destekler vergi muafiyeti, hibe, proje desteği, danışmanlık, eğitim, izin, ruhsat gibi çeşitli şekillerde olabilir

Vakıflarda Bağış Alma ve Yardım Toplama

Vakıf senedinde açıkça belirtilmesi kaydıyla, vakıflar amaçlarına uygun faaliyetlerini yerine getirmek ve idari masraflarını karşılamak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerden bağış alabilirler. Uygulamada bağış ve yardım arasındaki fark, daha çok yardımın talep üzerine yapılması noktasında belirginleşmektedir. İkisi arasındaki farkı belirlemede gelir getirici faaliyetin niteliği, kapsamı ve yapıldığı yer önem kazanabilmektedir. Vakıfların kendi adreslerinde, bağış makbuzu karşılığında veya vakfın kendi internet sitesi üzerinden bağış kabul edilebilmesi olanaklı bulunurken, organizasyonlar yaparak, ilan veya duyuru ile veya merkezleri dışında gerçekleştirdikleri gelir getirici faaliyetleri yardım toplama faaliyeti olarak kabul edilmekte ve Yardım Toplama Kanunu hükümleri çerçevesinde izne tabi tutulmaktadır. Vakıflar kamu yararına uygun olarak, amaçlarını gerçekleştirmek üzere yardım da toplayabilirler; ancak yardım toplama izne bağlı kılınmıştır. Vakıflar yetkili makamdan izin almadan yardım toplayamazlar. Ancak, kamu yararına çalışan dernek, kurum ve vakıflardan hangilerinin izin almadan yardım toplayabilecekleri, Cumhurbaşkanınca belirlenip ilan edilir. İzin alınmadan girişilen yardım toplama faaliyetleri güvenlik kuvvetlerince derhal menedilir ve sorumlular hakkında kovuşturma yapılır.

Yardım Toplama Usulleri

• Makbuzla,
• Belirli yerlere kutu koyarak,
• Bankalarda hesap açtırarak,
• Yardım pulu çıkararak,
• Eşya piyangosu düzenleyerek,
• Kültürel gösteriler, sergiler, spor gösterileri, gezi ve eğlenceler düzenleyerek,
• Bilgileri otomatik ya da elektronik olarak işleme tâbi tutmuş sistemler kullanmak suretiyle yardım toplanabilir

Yardım toplama süresi bir yılı geçmeyecek şekilde izin veren makam tarafından belirlenir. Ancak, haklı sebeplerin bulunması halinde verilen süre, izin veren makam tarafından en fazla 1 yıl daha uzatılabilir

Vakfa Özgülenen Malların Mülkiyetinin Kazanılması Nasıl Olur?

Vakfa özgülenen malların mülkiyeti, vakfın yerleşim yeri mahkemesi nezdinde tutulan sicile tescil ile tüzel kişilik kazandığı andan itibaren vakfa geçer. Vakfa özgülenen taşınmazların tapuya tescili için, tescile karar veren mahkeme, vakıf senedinin bir örneğini de ekleyerek vakfedilen taşınmazın vakıf tüzel kişiliği adına tescil edilmesini tapu idaresine bildirir. Bunun üzerine yapılacak tescil açıklayıcı niteliktedir. Mülkiyet tescilden önce geçmiştir.

Vakıfların Üyelik Sistemi Nedir?

Türk Medeni Kanunu’nun 101. maddesinin 3. fıkrasında yer alan ve vakıflarda üyelik kurumunu yasaklayan “Vakıflara üyelik olmaz.” hükmü. 17 Nisan 2008 tarihinde Anayasa Mahkemesi’nin AYM, T. 17/04/2008, E. 2005/14- 2008/92   kararı ile iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesi, vakıfların da dernekler gibi kişi toplulukları olduğunu, vakıflara üye olmanın da dernek kurmak gibi bir özgürlük olduğunu, bu özgürlüğün ancak Anayasa’da belirtilen sebeplerle ve ölçülülük ilkesine uygun olarak sınırlanabileceğini belirtmiştir. Bu kararla birlikte, vakıflarda üyelik kurumunun önündeki engel kalkmış ve vakıfların kuruluş ve işleyişinde yeni bir dönem başlamıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü, Anayasa Mahkemesinin iptal kararının ardından 2008/14 sayılı bir genelge yayınlamış vakıf senedinde üyelikle ilgili hüküm bulunan vakıfların üye alımı yapabileceklerini belirtmiştir.

Vakıfların üyelik sistemi, vakıf amaç ve faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde, vakıf malvarlığının korunmasında, vakıf tüzel kişiliğinin temsil edilmesinde önemli bir rol oynar.

Yabancı Vakıfların Türkiye’de Temsilcilik Açmaları Mümkün Mü?

Yabancı vakıfların Türkiye’de şube açabilmesi, kurulu vakıflar ile iş birliğinde bulunabilmesi, doğrudan faaliyette bulunabilmesi, temsilcilik açabilmesi ve üst kuruluş kurabilmesi için ilk olarak Dışişleri Bakanlığı görüşünün alınması ve sonrasında ilgili bakanlık izni gereklidir.

Yabancılar Türkiye’de Vakıf Kurabilir Mi?

Yabancılar, Türkiye’de hukuki ve fiili mütekabiliyet esasına göre yeni vakıf kurabilirler. Ancak yeni vakıfların yönetim organlarında görev alanların çoğunluğunun Türkiye’de yerleşik bulunması zorunludur.

Bir Vakıf Neden ve Nasıl Sona Erer?

Vakıflar şartları gerçekleşmişse mahkeme kararı ya da infisah yoluyla (kendiliğinden) sona ererler.

İnfisah Yoluyla Sona Erme   

 Aşağıdaki durumlarda vakıflar kendiliğinden dağılmış olur;

• Amacın gerçekleşmesi halinde
• Amacın gerçekleşmesinin imkansız olması halinde
• Borç ödemeden aciz duruma düşmesi halinde
• Belirli bir süre için kurulmuşsa sürenin dolması halinde
• Üst kuruluşlarda üye sayısının azalması halinde

Yukarıda belirtilen durumlarda vakıf kendiliğinden sona erer ve mahkeme kararıyla sicilden silinir.

Mahkeme Kararıyla Sona Erme 

 Aşağıdaki durumlarda vakıflar mahkeme kararıyla kapatılır;

• Yasak amaç doğrultusunda yönetildiği sonradan anlaşılan
• Amacı sonradan yasak amaç haline gelen vakfın, amacının değiştirilmesine olanak bulunmaması

Yukarıda belirtilen durumlarda vakıf, denetim makamının veya cumhuriyet savcısının başvurusu üzerine duruşma yapılarak dağıtılır. Vakıfları kapatmaya yetkili mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Vakfın sona ermesi durumunda Asliye Hukuk Mahkemesi kararıyla vakfın sicil kaydı silinir. Bu karar doğrultusunda Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde tutulan merkezi siciline de vakfın sona ermiş olduğu kaydedilir ve Resmi Gazete’de ilan edilir.

Vakfın Tasfiyesi Nasıl Yapılır?

Vakıf yasak amaç gütmesi nedeniyle mahkeme kararıyla feshedilmişse (kapatılmışsa), vakfın özgüleme sonrası kalan malvarlığı her halükarda ilgili kamu kuruluşuna geçer (TMK m.54). Bu kurum Vakıflar Genel Müdürlüğü’dür.

Vakfın sona ermesi infisah olarak gerçekleşmişse, bu durumda vakfın malvarlığı kanun hükmüne göre, orada hüküm yoksa kuruluş belgesindeki düzenlemeye göre, orada da bir hüküm yoksa yetkili organın kararı ile özgülenir. Ancak vakfın yönetim organı karar alamıyorsa, vakfın kalan malvarlığı en yakın amacı güden kamu kurum veya kuruluşuna geçer. Bu kurum da Vakıflar Genel Müdürlüğü’dür.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vakıflar İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vakıf Haftası Nedir?

İnsanlardaki yardım duygusunu geliştirmek, dayanışmanın önemini anlatmak ve insanların gönül zenginliğine ulaşmasına yardımcı olmak amacı ile 1985 yılından beri 3–9 aralık tarihleri arasında “vakıf haftası” kutlanmaktaydı fakat yeni yapılan düzenlemeler sonucunda mayıs ayının ikinci haftası yani 08-14 Mayıs Vakıflar Haftası olarak kutlanmaya başlanmıştır.

Sonuç

Vakıfların kuruluşu, yönetimi, denetimi, amaç ve faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ve sona ermesi başta Medeni Kanun olmak üzere vakıflara ilişkin mevzuat hükümlerine tabidir. Vakfın kuruluşu ve sona ermesi Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün görüşü ve yetkili mahkemenin kararı doğrultusunda gerçekleştirildiğinden özellikle Vakıf kurma prosedürü, birçok aşamadan oluşan detaylı bir prosedürdür. İlgili prosedürde bir eksiklik gösterilirse vakıf kurma süreci uzayacağı gibi çeşitli masraflar da gündeme gelebilir. Bu tür sorunlarla karşılaşmamak adına, bizimle İLETİŞİM geçiniz.