Vatandaşlık Başvurusu Reddi Kararının İptali Davası

Türk Hukuku’nda vatandaşlık başvuru koşulları 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu ile 5490 Sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemeler uyarınca mevzuata uygun şekilde yapılan vatandaşlık başvurularının kabulü gerekirken takdir yetkisi ile ret kararı verildiğini de görmekteyiz.

Vatandaşlık başvurusunun reddine itiraz ve iptal davası, Türk Vatandaşlığı başvurusunun reddi ile karşılaşan yabancıların başvurabileceği hukuki imkânlardandır.

Türk vatandaşlığı başvurusu, yurt içinde valilikler bünyesindeki il nüfus müdürlüklerine yapılır. Yurtdışında ise dış temsilciliklere yapılır. Başvuru için belirtilen tüm şartlar sağlanmalı ve belgeler de eksiksiz olarak toplanmalıdır.

Başvurunun verildiği yer, önincelemeyi yaparak herhangi bir eksiklik olup olmadığını inceler. Burada herhangi bir sorun çıkmadığı takdirde, dosya Emniyet Müdürlüğü’ ne gönderilir ve başvurucunun hakkında arşiv taraması yapılır. Arşiv taramasının neticesi de rapor olarak dosyaya eklenir ve dosya İçişleri Bakanlığına gönderilir.

Başvuru hakkında verilen karar mutlaka başvuru sahibine tebliğ edilir. İdareden ret kararı alan kişi ise bu karara karşı itiraz ve dava yoluna gidebilir.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda vatandaşlık kazanma yolları ve bunların şartları belirtilmiştir. Hangi madde için başvurulduysa o maddenin şartlarının sağlanması gerekir. Örneğin; Türk vatandaşlığının evlenme yoluyla kazanılmasının şartları, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 16.maddesinde düzenlenmiştir. İlgili şartlardan herhangi birinin olmaması, vatandaşlık başvurusunun reddi sebebidir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Türk Vatandaşlığı Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vatandaşlık Başvurusu Nasıl Yapılmaktadır?

Türk vatandaşlığına geçmek isteyen yabancı uyruklu kişi, Türkiye’de ikamet ettiği yerin valiliğine yani il Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğüne bizzat ya da vekaletname ile başvuruda bulunabilir. Yurt dışında ise dış temsilciliklere bizzat veya bu hakkın kullanılmasına ilişkin özel vekaletname ile yapılır. Posta aracılığı ile yapılan vatandaşlık başvuruları kabul edilmemektedir. Vatandaşlık işlemleri için gerekli bilgi ve belgeler kamu kurumları tarafından zamanında verilir ve kararlar ilgili mercilere bildirilir.

Vatandaşlık işlemleri için gerekli bilgi ve belgeler şunlardır:

• İsteği Belirten Form Dilekçe,
• Kişinin Pasaport veya Benzeri Belge, Vatansız ise Temin Edilen Belge,
• Kişinin Doğum Belgesi veya Nüfus Kayıt Örneği ve Evli ise Aile Bağını Kanıtlayan Nüfus Kayıt Örneği,
• Medeni Hal Belgesi, Evli İse Evlenme Belgesi, Boşanmış İse Boşanma Belgesi, Dul İse Eşin Ölüm Belgesi,
• Türk Vatandaşı Yakınlarının Nüfus Kayıt Örneği,
• Sağlık Bakanlığı Tarafından Belirlenen Sağlık Raporu,
• Çalışma İzni, Vergi Levhası, Taahhütname veya Benzeri Belge,
• İl Emniyet Müdürlüğünden Alınan Yurda Giriş ve Çıkış Tarihlerini Gösteren Belge,
• İkamet Tezkeresi,
• Onaylı Bir Mahkeme Kararı, Eğer Varsa,
• Doğum Tarihinin Tamamlanması İçin Ülkesinin Belgesi veya İmzalı Beyanı,
• Hizmet Bedelinin Maliye Veznesine Yatırılmış Olduğunu Gösteren Makbuz.

Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Sebepleri

Vatandaşlık başvurusunun reddi sebepleri, her bir vatandaşlık kazanma yolu için ayrıdır. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda vatandaşlık kazanma yolları ve bunların şartları sayılmıştır. Hangi yola başvurulmuşsa o yolun şartlarının sağlanıyor olması gerekir. Aksi halde başvuru reddedilir.

Bunun dışında, bütün vatandaşlık kazanma yollarında geçerli bir ret sebebi vardır. Bu da başvurucunun milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmasıdır. Bunun dışında, vatandaşlık başvurusu için gerekli belgelerde bir eksiklik olması ve bu eksikliğin idarenin verdiği süre içinde giderilmemesi de başvurunun reddi sebebidir.

5 Yıl İkamet Yoluyla Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Nedenleri

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık kazanabilmek için aranan şartlar, 5901 sayılı TVK m. 11 kapsamında düzenlenmiştir. Bu şartların eksikliği ise ret nedenidir. İlgili şartlar, aşağıda listelenmiştir.

5 yıl ikamet yoluyla vatandaşlık başvurusunun reddi nedenleri aşağıda olduğu gibidir;

• Kendi milli hukukuna, vatansız ise Türk hukukuna göre reşit ve ayırt etme gücüne sahip olmak,
• Başvuru tarihi itibariyle, en az 5 yıldır Türkiye’de ikamet ediyor olmak,
• Türkiye’ye yerleşmeye karar verdiğini davranışlarıyla göstermek,
• İyi ahlaklı olmak,
• Genel sağlık açısından tehlikeli bir hastalığı bulunmamak,
• Türkçeyi yeteri kadar konuşabilmek,
• Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayacak gelire sahip olmak,
• Milli güvenlik ve kamu düzeni tarafından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

İstisnai Yolla Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Nedenleri

Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 12. maddesinde öngörülmüştür. Bu maddede sayılan kriterlere uyan kişiler, Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşı olabilir. Bu maddede sayılan kriterleri karşılamayan kişilerin istisnai yolla Türk vatandaşlığı başvurusu reddedilir.

İstisnai yolla Türk vatandaşlığının kriterleri şöyle sayılabilir:

• Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler,
• Cumhurbaşkanının belirlediği kapsam ve tutarda yatırım yapanlar ve bu kişilerin yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı olan yabancı çocuğu,
• Turkuaz kart sahibi yabancılar ile bunların yabancı eşi ve kendisinin veya eşinin bağımlı veya ergin olmayan çocuğu,
• Bakanlıkça göçmen olarak kabul edilenler,
• Vatandaşlığa alınması zaruri görülenler, istisnai yolla Türk vatandaşı olabilir. Sayılan kriterlerden herhangi biri sağlanmadan yapılacak başvurular ise reddedilir.

DİKKAT : Vatandaşlık başvurusunun reddine neden olabilecek bir diğer ihtimal, başvurucunun yukarıdaki kriterlerden birini sağlıyor olmasına rağmen milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından sakıncalı bir halinin olmasıdır. Bu durum da ret nedenidir.

İkamet Şartı Olmaksızın Yeniden Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Nedenleri

Türk vatandaşlığının ikamet şartı olmaksızın yeniden kazanılması, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 13. maddesinde öngörülmüştür. Yalnızca aşağıdaki kişiler, Türk vatandaşlığını ikamet şartı olmaksızın yeniden kazanabilir:

• Çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler,
• Anne veya babasından dolayı Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerden, reşit olmalarından itibaren 3 yıl içinde Türk vatandaşlığına geçiş için başvuruda bulunmayanlar.

Yukarıdaki kişilerden olmayıp buna rağmen başvuruda bulunan yabancıların, vatandaşlık başvurusu reddedilir. Ayrıca, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir duruma sahip olanların da başvurusu reddedilir.

İkamet Yoluyla Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Nedenleri

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 11. maddesi, Türk vatandaşlığına başvuracak yabancıların başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl boyunca yasal olarak ikamet etmiş olmalarını şart koşmaktadır. Bu süre, başvuru sahibinin Türkiye’yi kalıcı olarak benimsemesini ve burada yaşamaya karar verdiğini gösterir. Ancak, bu beş yıllık süreçte ikamet izninin sürekliliğini bozan durumlar başvurunun reddine yol açabilir. Bu tür durumlar arasında:

• Yurt Dışında Uzun Süre Kalmak: Başvuru sahibinin Türkiye dışında uzun süre kalması, ikamet izninin kesintiye uğramasına neden olabilir.
• İkamet İzninin İptali: İkamet izninin iptali veya geçici olarak durdurulması da başvurunun reddedilmesine sebep olabilir. Bu, kesintisiz ikamet şartının ihlali anlamına gelir.

Başvuruların değerlendirilmesinde ayrıca genel güvenlik ve kamu düzeni unsuru da büyük rol oynamaktadır. Başvuru sahibinin, terör örgütleriyle bağlantısı bulunması, ağır suç kayıtlarının olması veya toplumsal güvenliği tehdit eden faaliyetlere karışmış olması, vatandaşlık başvurusunun reddedilmesine neden olabilir.

Başvurunun reddine yol açan bir diğer önemli husus ekonomik yeterliliktir. Türkiye’de geçimini sağlamak için düzenli bir gelir veya meslek sahibi olmayan başvuru sahiplerinin başvurusu olumsuz sonuçlanabilir. Türkiye’de yaşamını sürdürebilmek için gerekli maddi kaynakların ve güvenliğin sağlanması beklenir. Bu nedenle, başvuru sahibinin, kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde gelir beyan etmesi gerekmektedir.

Tüm bu sebepler, Türk vatandaşlığı başvurularının yalnızca yasal yükümlülüklerle değil, aynı zamanda toplumsal ve ekonomik entegrasyon açısından da titizlikle değerlendirildiğini göstermektedir. Bu unsurlar, Türk vatandaşlığını kazanmak için yapılacak başvuruların, kamu yararına uygunluk açısından incelenmesinin önemini vurgulamaktadır.

Evlat Edinilme Yoluyla Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Nedenleri

Evlat edinilme yoluyla vatandaşlık başvurularının reddi, genellikle kanunda belirtilen şartların yerine getirilmemesinden kaynaklanır. Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun (TVK) 17. ve 18. maddeleri, evlat edinme yoluyla vatandaşlık kazanımını düzenler.

Özellikle evlat edinilen çocuğun fiilen bakımının sağlanması, çocuğun Türk vatandaşı olan evlat edinenin aile birliğine uygun şekilde entegrasyonunun gerçekleşmesi ve başvuru sırasında kamu düzeni ve güvenliğinin ihlal edilmemesi önemli kriterlerdir. Ayrıca, başvuru sırasında sahte belge sunulması veya beyan edilen bilgilerin gerçeği yansıtmadığının tespiti durumunda, vatandaşlık talebi reddedilir.

Bir diğer önemli ret nedeni, evlat edinme ilişkisinin usulüne uygun olarak gerçekleşmemiş olmasıdır. Türk Medeni Kanunu (TMK) uyarınca, evlat edinme işlemi mahkeme kararıyla tamamlanmalıdır. Mahkeme kararı olmaksızın yapılan evlat edinme işlemleri, vatandaşlık başvurusu açısından geçersiz sayılır.

DİKKAT : Başvuru sırasında evlat edinilen çocuğun Türk vatandaşı olmayan ebeveynleri ile bağının kesilmemiş olması veya başvuru şartlarını sağlamadığı gerekçesiyle evlat edinme işleminin hükümsüz olduğunun tespiti, başvurunun reddine neden olabilir.

Türk vatandaşlığının idare makamlarınca sonradan kazanılması halinde idarenin takdir yetkisindedir. Fakat evlat edinme yoluyla vatandaşlık kazanılması sırasında idarenin bu takdir yetkisi sınırlıdır. Reddin hukuki ve somut nedenlere dayanması zorunludur.

Türk Vatandaşlığının Yatırım Yolu İle Kazanılmasının Reddi Nedenleri

Türk Vatandaşlığının Yatırım Yolu İle Kazanılmasının Başvuru yolu Türk Vatandaşlığı uygulama yönetmeliği 20. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna aşağıda yer alan yatırımları yaptığı tespit edilen kimseler Türk vatandaşlığına alınırlar.

• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirmek
• En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında taşınmazı satın alıp tapu kayıtlarına üç yıl satılmaması şerhi koydurmak
• En az 50 kişilik istihdam oluşturmak,
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında mevduatı Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatırıp üç yıl tutacağına dair taahhütte bulunmak
• En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında Devlet borçlanma araçlarını satın alıp üç yıl tutacağına dair taahhütte bulunmak,

Bu yatırım şartları sağlamayan kimseler ve başvurucunun Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni bakımından engel teşkil eden bir duruma sahip olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde Yatırım yoluyla vatandaşlık başvurusunun reddi sebebi olarak kabul edilmektedir.

Vatandaşlık Başvurusu Reddedilirse Ne Yapılmalıdır?

Vatandaşlık başvurusu reddedilirse idari yargıda idare mahkemesinde ilgili kararın iptali için iptal davası açılması gerekmektedir. Vatandaşlık başvurusu red olan yabancı şahıs red olma işlemini öğrendiği ya da kendisine yazılı bildirimde bulunulduğu tarihten itibaren 60 gün içerisinde bu işleme karşı dava açmalıdır. Aksi durumda 60 günlük süreyi geçiren vatandaşlık başvurusu yapan kişi 60 gün sonra dava açar ise dava zamanaşımı nedeniyle red olacaktır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vatandaşlık Başvurusu Reddi İptal Davası Dilekçe Örneği” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vatandaşlık Başvurusunun Reddine Karşı İptal Davasın Yetkili ve Görevli Mahkeme

Vatandaşlık başvurusunun reddi kararı bir idari işlem olduğu için idari yargı denetimine tabidir.   Vatandaşlık başvurusu reddi kararına karşı açılacak dava idari yargıda görülür. Bu dava “iptal davası” olarak adlandırılır. Bu davada izlenecek yol, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda düzenlenmiştir. Hangi mahkemenin davaya bakacağı, davanın hangi yerde görüleceği gibi hususlarda İdari Yargılama Usulü Kanununa bakmak gerekir. Buna göre;

• Bu davada görevli olan mahkemeler, idare mahkemeleridir.
• Anılan dava, İçişleri Bakanlığı aleyhine açılmalıdır.
• Bu nedenle iptal davası, Ankara idare mahkemelerinde açılmalıdır.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “İdari Yargılama Usulü Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

İptal Davasında Zamanaşımı

Vatandaşlık Başvurusunun reddi kararının iptali davasında zamanaşımı hesaplanırken başvurucunun öncelikli olarak itiraz imkanını kullanıp kullanmadığının iyi tespit edilmesi gerekmektedir. Esasen eğer başvurusu reddedilmiş olan kişi, itiraz yoluna başvurmaksızın doğrudan iptal davası ikame etmiş ise, zamanaşımı süresi red kararının kendisine tebliğinden itibaren 60 gün olacaktır. Dolayısıyla vatandaşlık başvurusunun reddedildiğine ilişkin kararın, ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde açılmalıdır. Bu süre zarfı içerisinde açılmayan davalar hakim tarafından re’sen reddedilecektir.

Eğer vatandaşlık başvurusu reddedilen başvurucu öncelikli olarak itiraz yolunu kullanmışsa, dava zamanaşımı süresi itirazın edildiği günden itibaren 30 gün boyunca duracaktır. İdarenin cevap verme süresi olan 30 gün içerisinde herhangi bir cevap vermemesi durumunda itiraz reddedilmiş sayılacak ve o tarihten itibaren 60 günlük dava açma süresi tekrardan işlemeye devam edecektir.

DİKKAT : İdare cevap verme süresi olan 30 gün içerisinde itirazın reddedildiğine ilişkin bir cevap verdiği takdirde ise 60 günlük dava açma süresi, cevabın başvurucuya tebliğ edildiği günden itibaren işlemeye devam edecektir.

İptal Davası Sonucuna İtiraz

İdare mahkemesinde de davayı kaybeden kimse, bir üst mahkeme olan istinaf mahkemesine başvurabilir. İstinaf mahkemesi ise, bölge idare mahkemesidir. Kişi, idare mahkemesinin kararının kendisine tebliğ edilmesinden başlayarak 30 gün içinde bölge idare mahkemesine başvurabilir (İdari Yargılama Usulü Kanunu madde 15).

Vatandaşlık başvurusunun reddi işlemi idari işlem olup, somut bilgi ve belgeye dayanmalıdır. Vatandaşlık başvurusunun reddinde idarenin takdir yetkisi mevcut olsa da bu takdir yetkisi hukuk kuralları dahilinde kullanılmalıdır. Örneğin; başvurucunun başvuru şartlarını karşılamadığı gerekçesiyle başvurusunun reddedilmesi, başvurucunun ikamet süresinin hatalı hesaplanması, vatandaşlığı kazanma şartlarını taşıyor olmasına rağmen gerekçesiz ve somut bilgi ve belge olmadan başvurunun reddedilmesi ya da ret gerekçesinin gerçeğe aykırı olması gibi durumlarda ret işlemi hukuka aykırı olacaktır. Bu gibi hallerde dava yoluyla, vatandaşlık başvurusunun reddi işlemine karşı iptal davası yoluna gidilmelidir. İdare mahkemesinin verdiği kararlar istinaf ve temyiz kanun yoluna taşınmalıdır.

Kazanılan Vatandaşlık Milli Güvenlik ve Kamu Düzeni Nedeniyle İptal Edilebilir Mi?

Başvurunun incelendiği aşamada, başvurucunun milli güvenlik ve kamu düzeni açısından herhangi bir tehdit oluşturmadığı tespit edilse de, sonradan bu konuda yeni bir belirti veya bilgi ortaya çıktığında idarenin vatandaşlık verme kararını geri çektiği gözlenebilmektedir.

İdare, sonradan ortaya çıkan milli güvenlik veya kamu düzeni kaygısına dayalı olarak vatandaşlık iptali için gerekli yasal işlemleri yürütebilir veya cezai yargılama başlatılması için şikayetçi olabilirken, sadece bu gerekçeyle vatandaşlığın iptal edilmesi kanaatimizce hukuka uygun değildir. Yargılama yoluna gidilebilmektedir.

DİKKAT : Kişiler Türk Vatandaşlığına başvuru yaptıklarında başvurularının hangi aşamada olduklarını öğrenmek için www.nvi.gov.tr web adresine giriş yaparak online olarak başvurularını takip edilebilir. Bu adreste “başvurum ne aşamada?” sayfasını ziyaret ederek vatandaşlık başvurusu yapan kişiye ait kimlik bilgileri ya da başvuru numarası ile vatandaşlık başvurusunun durumu sorgulanabilir.

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vatandaşlık Hizmetleri İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sonuç

Vatandaşlık başvurusunun reddine itiraz ve iptal davası aşamaları, titizlikle yürütülmesi gereken hukuki süreçlerdir. Yabancılar hukuku alanı ise sürekli güncel gelişmeler yaşanan ve iyi takip edilmesi gereken bir alandır. Herhangi bir aşamada bilgi eksikliğinden kaynaklı hata yapılması halinde, süreç olumsuz etkilenebilir. Bu nedenle, hak kaybına uğramamak için bizimle İLETİŞİM geçiniz.