Vergi İncelemesi Nedir?

Vergi incelemesi, mükelleflerin ödemesi gereken vergilerin doğruluğunu araştıran ve doğruluğu tespit etmeye yönelik kapsamlı bir denetim sürecidir. Vergi incelemesinin temel amacı, eksik veya hatalı ödenen vergileri tespit ederek olası vergi kayıp ve kaçaklarını önlemektir.

Ülkemizde, birçok vergi türünde beyan esasına dayalı bir vergilendirme sistemi uygulanmaktadır. Bu sistemde mükelleflerin beyan ettikleri gelir ve giderlerin doğruluğu kontrol edilerek, vergiden kaçınma veya vergi kaçakçılığı olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır. Bu süreçte yalnızca vergi kaçakçılığı değil, mevzuata uygun olmayan tüm beyanlar da incelenir. Mükelleflerin yasaların gerektirdiği şekilde beyanname verip vermediği ve bu beyanların doğruluğu değerlendirilir. Bu incelemelerin amacı, vergilendirme sürecindeki usulsüzlükleri ortaya çıkarmak ve olası vergi kayıplarını önlemektir.

Vergi Usul Kanunu 134. Maddesinde

‘‘Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek ve sağlamaktır.”

İncelemeye yetkili olanlar tarafından lüzum görüldüğü takdirde inceleme, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin fiili envanterinin yapılmasına ve beyannamelerde gösterilmesi gereken unsurların tetkikına da teşmil edilebilir. Fiili envanterin yapılmasının gerektirdiği ve incelemeyi yapan tarafından tasdik edilen giderler Hazinece mükellefe ödenir.’’

demek suretiyle vergi incelemesi yapılmasındaki maksadı açıklamıştır. Yani eksik veya fazla vergi tahsilinin önüne geçerek gerçekte ödenmesi gereken vergi miktarını ortaya çıkarmak hedeflenmektedir.  Ve yine bu madde hükmüyle birlikte vergi incelemesi yapılırken yasal her türlü delilden yararlanmaktan mümkündür.

Fiili envanter yapılması sırasında mükellefçe harcama yapılması halinde bu harcamaların inceleme elemanı tarafından tespiti ve tutanağa geçirilmesi halinde bu giderler hazine tarafından mükellefe ödenir.

Vergi incelemesi aynı zamanda ülkemizde geçerliliğini koruyan beyana dayalı/ beyan esaslı verginin bir getirisidir. Zira, kişilerin vergi dairesine beyanda bulundukları vergi oranının tespitini sağlanmasının bir yolu da vergi incelemesine gidilmesidir. Vergi hukukçusu Prof. Dr.  Murat Batı’nın tanımlamasıyla vergi incelemesi hesaplarda, defterlerde olanı ve olması gereken vergi miktarını inceler. Eğer kişinin ödenmesi gereken bir vergisi yoksa inceleme yoluna da gidilmeyecektir. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki vergi incelemesi sadece mükellef aleyhine olan hususları içermez, lehe husus varsa bunlar da dikkate alınır.

V.U.K. nun 139. Maddesinde

“Vergi incelemeleri esas itibariyle dairede yapılır.”

denilmektedir.

7338 sayılı kanun ile değişiklik yapılmadan önce “Vergi incelemeleri esas itibariyle mükellefin işyerinde yapılır.” hükmü 01.07.2022 tarihi itibariyle sona erdirilmiştir.

Hakkında inceleme yapılacak mükellefin ilgili döneme ilişkin defter ve belgelerini daireye getirerek incelemeye ibraz etmesi resmi yazı ile mükellefe tebliğ edilir. Kendisine ibraz için belirli bir süre verilir ve yazıda açıklanır. Aksi durumda uygulanacak yasal prosedür ve yaptırımlar açıklanır. Mükellefin kendisine verilen süre içerisinde ibraz görevlerini yerine getirmemesi durumunda defter ve belgeler gizlenmiş kabul edilir. Ancak; mücbir bir sebebin olması ve belgelendirilmesi durumunda kendisine ek bir süre verilebilmektedir. Ayrıca; istenen defter ve belgelerin getirilmesinin müşkül olması halinde işyerinin inceleme yapılmasına uygun olması halinde inceleme iş yerinde de yapılabilmektedir.

DİKKAT : Vergi inceleme süreci, teknik detaylara sahip olup mükelleflerin hak kayıpları yaşamamaları için bu süreçteki haklarını bilmeleri oldukça önemlidir. 

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vergi Usul Kanunu” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Vergi İnceleme Türleri

İnceleme Türleri: Vergi incelemeleri tür itibarıyla iki başlık altında toplanabilir.

Kapsam Yönünden Vergi İncelemesi

• Tam İnceleme: Bir mükellef hakkında, bir veya birden fazla vergi türü itibarıyla, bir veya daha fazla vergilendirme dönemine ilişkin her türlü iş ve işlemlerinin bütün matrah unsurlarını içerecek şekilde yapılan vergi incelemesini,
• Sınırlı İnceleme: Tam inceleme dışında kalan vergi incelemesini ifade eder.

Kaynağı Yönünden Vergi İncelemesi

• İhbar İncelemesi: Yapılan ihbarların değerlendirilmesi suretiyle incelemeye sevki gerçekleştirilen mükellefler nezdinde yapılan vergi incelemesidir.
• Aramalı İnceleme: İhbar veya yapılan incelemeler dolayısıyla, bir mükellefin vergi kaçırdığına delalet eden emareler bulunursa, bu mükellef veya kaçakçılıkla ilgisi görülen diğer şahıslar nezdinde ve bunların üzerinde arama suretiyle yapılacak vergi incelemesini ifade eder.
• Karşıt Tespit: Vergi incelemeleri esnasında çapraz kontrollerin yapılabilmesi için nezdinde inceleme yapılan mükellef ile ilişkisi bulunan mükellefler bazında yapılan tespit çalışmasıdır.
• Genel İnceleme: İhbar incelemesi, aramalı inceleme ve karşıt tespit dışındaki vergi incelemesini ifade eder.

Vergi İncelemesine Tabi Olanlar

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 137’inci maddesine göre incelemeye tabi olanlar;

“Bu kanuna veya diğer kanunlara göre defter ve hesap tutmak, evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek mecburiyetinde olan gerçek ve tüzel kişiler vergi incelemelerine tabidirler.”

İlgili kanun maddesinde; her ne kadar vergi incelemesine gerçek ve tüzel kişiler tabidir denilmiş olsa da, tüzel kişiliği  olmayan teşekküller şayet vergisel nitelikli iş ve işlemler yapmakta; defter ve hesap tutma, evrak ve vesikaları saklama ve ibraz yükümlülüğü altında ise vergi incelemesine tabi olacaktır.

Vergi İncelemesi Yapmaya Yetkili Olanlar

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 135’inci maddesine göre

“Vergi Müfettişleri, Vergi Müfettiş Yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır. Gelir İdaresi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir.”

Mükellefler yapılan vergi incelemesi esnasında vergi incelemesi yapanlardan, memuriyet sıfatlarını ve incelemeye yetkili olduklarını gösteren belgeyi ibraz etmelerini isteyebilirler. Zira vergi incelemesi yapanlar, yanlarında memuriyet sıfatlarını ve inceleme yetkisini gösteren fotoğraflı resmi bir vesika bulundurmak ve gittikleri yerde işe başlamadan evvel bu vesikayı ilgililere göstermek zorundadırlar.

Vergi İncelemesi Süreci ve Usulü

Vergi inceleme süreci incelemeye başlama tutanağının imzalanması ile başlar. Vergi müfettişi mükellefe vergi incelemesi yapılacağını ve incelenecek dönemleri belirten bir yazı göndererek belli bir tarih ve saatte veya yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde incelenecek dönemlere ilişkin defter ve belgelerin ibraz edilmesini ister. Belirtilen süre içinde vergi müfettişinin çalışma adresine gidilerek ilgili yıl defter ve belgeleri ibraz edildikten sonra vergi incelemesine başlandığını gösteren tutanak da taraflarca imzalanarak incelemeye başlanmış olur. Genellikle bu görüşme neticesinde biri defter ve belgelerin teslim edildiğini, diğeri ise vergi incelemesine başlanıldığını gösteren iki tutanak düzenlenerek birlikte imzalanmış olur.

Şu andaki uygulama anlatıldığı gibi olmakla birlikte 7338 sayılı Kanunla konu hakkında bir düzenleme yapılmıştır. Uygulamada yaşanan sıkıntılar ve gecikmelerden ötürü Bakanlık incelemeye başlamak için tutanak düzenleme zorunluluğunu kaldırarak incelemenin, mükellefe yazılacak bir yazı ile başlayacağını belirtmiştir. Ancak Kanunun bu düzenlemeye ilişkin maddesi 01.07.2022 tarihinde yürürlüğe girecek olup bu tarihe kadar incelemeler yine incelemeye başlama tutanağı ile başlayacak, bu tarihten itibaren ise Vergi Müfettişi tarafından yazılan resmi bir yazı ile başlayacaktır.

Vergi incelemesi, mükellefin vergi beyanlarının doğruluğunu denetlemek ve vergi kanunlarına uygunluğunu kontrol etmek amacıyla gerçekleştirilen bir denetim sürecidir. Bu süreç, belirli usul ve esaslara uygun olarak yürütülür ve mükelleflerin haklarını koruyacak düzenlemeler içerir. Vergi incelemesi esnasında, müfettişler Yıllık Vergi İnceleme ve Denetim Planı ve Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine bağlıdır. Ayrıca, Vergi Usul Kanunu’nun 140. maddesinde düzenlenen kurallara da uymak zorundadırlar.

Vergi incelemesi süreci aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır:

İnceleme Kararı ve Görevlendirme

Vergi incelemesi yapılmasına karar verilen mükelleflerin dosyası, Vergi Usul Kanunu (VUK) ve ilgili mevzuata göre bir vergi müfettişine atanır. Bu görevlendirme yazısı şu bilgileri içerir:

• İncelemesi başlatılacak kişiler,
• İnceleme konusu olan bilgiler,
• İncelemenin türü (tam inceleme veya sınırlı inceleme),
• İncelemenin sebebi,
• İncelemenin kapsadığı dönemler ve süresi.

İnceleme, Risk Analiz Sistemi, ihbar veya diğer sebeplerle başlatılabilir ve müfettiş tarafından belirlenen kapsam dahilinde yürütülür.

İncelemeye Davet

Mükellef, incelemenin yapılacağı yer hakkında bilgilendirilir. İncelemeler mükellefin iş yerinde veya vergi idaresinin belirlediği yerlerde yapılabilir. Mükellefe incelemeye hazırlık yapabilmesi için makul bir süre tanınır ve defter, belge, hesap dökümleri gibi kanıtlayıcı nitelikteki belgelerin sunulması istenir.

Vergi İncelemesinin Yapılacağı Yer

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 139. maddesine göre, vergi incelemeleri esas itibariyle dairede yapılır. İncelemenin dairede yapılması, incelemeye tabi olanın iş yerinde tespit yapılmasına ve çalışmalarda bulunulmasına engel değildir. Mükellef ve vergi sorumlusunun talep etmesi ve iş yerinin uygun olması halinde, inceleme iş yerinde de yapılabilir.

İncelemenin dairede yapılması, incelemeye tabi olanın iş yerinde tespit yapılmasına ve çalışmalarda bulunulmasına engel değildir. Mükellef ve vergi sorumlusunun talep etmesi ve iş yerinin uygun olması halinde,

Doküman ve Belgelerin İbrazı

İnceleme sürecinde, mükelleflerden gerekli dokümanların, yasal defter ve belgelerin ibrazı istenebilir. Mükellefe en az 15 gün süre tanınarak, gerekli defter ve belgelerin sunulması istenir. Talep edilen defter ve belgelerin süresi içinde ibraz edilmemesi halinde, mükellefler yaptırımlar hakkında bilgilendirilir.

İncelemeye tabi olan kişiden, gerekli defter ve belgeleri ibraz etmesi yazılı olarak istenir. İstenilen defter veya belgeleri belirtilen zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenler, bunları ibraz etmemiş sayılır. Haklı bir mazeret gösterenlere, defter ve belgelerini daireye getirmesi için uygun bir süre verilir. Verilen süre içinde defter ve belgelerin mazeretsiz olarak ibraz edilmemesi veya eksik ibraz edilmesi halinde, eldeki kayıtlar üzerinden inceleme yapılır ve ilgililer hakkında suç duyurusunda bulunulur.

İnceleme Sırasında Tutanak Düzenlenmesi

Vergi müfettişi, inceleme sırasında yaptığı tespitleri yazılı olarak tutanaklara geçirir. Tutanaklar, mükellefin itirazları veya görüşleri ile birlikte düzenlenir. Mükellef, tutanaklara kendi itirazlarını veya beyanlarını ekleyebilir ve bu tutanaklardan bir nüsha alma hakkına sahiptir.

Taslak Vergi İnceleme Raporu Hazırlanması

Müfettiş, inceleme sırasında elde ettiği tespitleri Vergi İnceleme Tutanakları aracılığıyla kayda alır. Bu tutanaklar, mükellef hakkında yapılan tespitlerin ayrıntılarını ve bu tespitlere dayanarak yapılması gereken işlemleri içerir. İnceleme tamamlandığında, müfettiş Taslak Vergi İnceleme Raporu hazırlar. Bu raporda, incelemede tespit edilen eksiklikler, usulsüzlükler veya kaçakçılık fiilleri ile ilgili detaylı bilgiler yer alır.

Mükellef, bu taslak raporu inceleme hakkına sahiptir ve itirazlarını yazılı olarak bildirebilir. Taslak rapor, mükellefin itirazları doğrultusunda gözden geçirilir ve gerekli düzeltmeler yapılabilir. Son aşamada hazırlanan Vergi İnceleme Raporu, incelemenin nihai hukuki ve idari sonuçlarını belirleyen resmi bir belgedir. Bu rapor, mükellefin itirazları ile birlikte müfettişin inceleme sonuçlarını içerir ve ilgili otoritelere sunulur.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140’ıncı maddesine göre

“İnceleme bitince, bunun yapıldığını gösteren bir vesika nezdinde inceleme yapılana verilir.”

Rapor Değerlendirme Komisyonu ve İtirazlar

Taslak vergi inceleme raporu, işleme konmadan önce mevzuata uygunluğu açısından Rapor Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenir. Bu komisyon, meslekte on yılını tamamlamış en az üç vergi müfettişinden oluşur. Komisyon, raporun hukuki ve usuli açıdan doğru olup olmadığını denetler. Mükellef, bu aşamada komisyona itiraz etme hakkına sahiptir ve raporun düzeltilmesini talep edebilir. Mükellefin talebi üzerine, komisyon mükellefi sözlü olarak da dinleyebilir.

Komisyon tarafından uygun bulunan vergi inceleme raporları, işleme konulmak üzere ilgili vergi dairesine gönderilir.

Mükellefe Ait Defter ve Belgelerin İadesi

Mükellefin defter ve belgeleri, ilgili rapor değerlendirme komisyonunun rapora ilişkin nihai değerlendirmesinin incelemeyi yapana iletildiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde bir tutanak ile iade edilir.”

Ancak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, mükellefleri inceleme tutanaklarını imzalamaları için zorlayamazlar. Mükelleflerin ilgililer tutanakları imzalamaktan çekindikleri takdirde tutanakta bahis konusu edilen olaylar ve hesap durumlarını ihtiva eden defter ve belgeler, nezdinde inceleme yapılandan rızasına bakılmaksızın alınır ve inceleme neticesinde tarh edilen vergiler ve kesilen cezalar kesinleşinceye kadar geri verilmez. İlgililer her zaman bu tutanakları imzalayarak defter ve belgeleri geri alabilirler.

Suç delili olan defter ve belgeler mükellefin rızasına bakılmaksızın alıkonulur. Alıkonulan defter ve belgeler yazı ile mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilerek muhafazası sağlanır. Vergi dairesi, kendisine gönderilen defter ve belgelerin muhafazası için gerekli tedbirleri alır.

Vergi İncelemesinin Süresi

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 140’ıncı maddesine göre

“İncelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde en fazla altı ay, katma değer vergisi iade incelemelerinde ise en fazla üç ay içinde incelemelerin bitirilmesi esastır. Bu süreler içinde incelemenin bitirilememesi halinde ek süre talep edilebilir. Bu talep vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilir, tam ve sınırlı incelemelerde altı ayı, katma değer vergisi iade incelemelerinde ise iki ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Bu durumda, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından incelemenin bitirilememe nedenleri yazılı olarak nezdinde inceleme yapılana bildirilir.”

Vergi İncelemesinin İptali Davası

Vergi incelemelerine karşı idari dava açılıp açılamayacağı hususu uygulamada önem arz etmektedir.

İptal davası, idarenin eylem ve işlemlerine yönelik açılabilen bir dava türüdür. İdari işlemler, “hazırlık aşaması” ve “karar aşaması” olmak üzere ikiye ayrılır. İdarenin hazırlık aşamasındaki işlemlerine karşı iptal davası açmak mümkün değildir. Zira idari işlemlerin iptal davasına konu edilebilmeleri için “kesin” ve “icra edilebilir” bir işlemden bahsedebilmek gerekmektedir.

Vergi incelemesi, Vergi Usul Kanunu’nda sınırları belirlenmiş; tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil işlemleri gibi bir idari işlemdir. İdari işlem olması sebebiyle vergi incelemesinin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurları yönünden hukuka uygun olması gerekmektedir.

Vergi incelemesi, tarh ve ceza kesme işlemlerine hazırlayıcı bir işlem olarak kabul edildiği için idare hukuku açısından kesin ve icra edilebilir bir idari işlem sayılmamaktadır. Bu sebeple vergi incelemeleri hakkında iptal davası açmak mümkün olmamaktadır. Fakat vergi incelemesi neticesinde tespit edilen hukuka aykırılıklara binaen yapılan tarhiyat ve vergi ihbarnamesine karşı iptal davası açılması mümkündür. Vergi mükellefinin ekonomik menfaatini etkileyen ve inceleme yapılmasına gerek olmamasına rağmen gerçekleştirilmiş olan vergi incelemelerine karşı da iptal davası açılabilecektir.

Vergi İncelemesinde Mükellef Hakları

Mükellef hakları, vergi mükellefleri ile vergi idareleri arasındaki süreçlerin yürütülmesinde önem arz eden, mükelleflere olumlu yada olumsuz talepte bulunma yetkisi veren haklardır. Mükellef haklarının korunması aynı zamanda vergi idarelerinin yapılandırılması, vergiye uyumun artırılması ve vergi sisteminin günün koşullarına göre düzenlenmesi açısından da gerekli görülmektedir.

Vergi mükelleflerinin inceleme sırasındaki mükellef hakları aşağıdaki gibidir.

Kimlik İbraz Edilmesini İsteme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 136 ncı maddesi hükmüne göre, vergi incelemesi yapanlar, yanlarında memuriyet sıfatlarını ve inceleme yetkisini gösteren fotoğraflı resmi bir vesika bulundururlar ve gittikleri yerde işe başlamadan evvel bu vesikayı ilgililere gösterirler.

İncelemenin Gerekçesini, Konusunu, Dönemini ve Kapsamını Öğrenme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu ve Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca, mükellefler vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlardan, incelemenin kapsamını (tam/sınırlı), incelemeye alınma gerekçesini, incelenen vergi türünü ve inceleme dönemini öğrenme hakkına sahiptirler.

Defter ve Belgelerin Kendisinden Yazılı Olarak İstenilmesini Talep Etme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 139 uncu maddesinde belirtildiği üzere, incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenir. Anılan Kanun hükmü uyarınca mükellefler vergi incelemesine yetkili olanlar tarafından istenilen defter ve belgelerin kendisinden yazılı olarak istenilmesini talep etme hakkına sahiptir.

Defter ve Belgelerini İbraz Etmek İçin Ek Süre Talep Hakkı

Mükellefler, haklı bir nedene dayanmak koşulu ile defter ve belgelerini daireye getirmeleri için uygun bir süre talep edebilirler.

İş Yerinin Müsait Olması Halinde İncelemenin İş Yerinde Yapılmasını Talep Etme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 139 uncu maddesi hükmüne göre vergi incelemeleri esas itibariyle dairede yapılır. Mükellef ve vergi sorumlusunun talep etmesi ve iş yerinin müsait olması halinde inceleme işyerinde de yapılabilir.

İncelemenin İş Yerinde Yapılması Halinde Resmi Çalışma Saatleri Dışında İnceleme Yapılmamasını ve İnceleme Kapsamında Alınan Emniyetle İlgili Tedbirlerin İşyerindeki Faaliyetleri Aksatmamasını İsteme Hakkı

İncelemenin iş yerinde yapılması halinde nezdinde inceleme yapılanın muvafakati olmadıkça resmi çalışma saatleri dışında inceleme yapılamaz veya buna devam edilemez. Tutanak düzenlenmesi ve inceleme ile ilgili emniyet tedbirlerinin alınması bu kuralın dışındadır. Ancak bu gibi tedbirler, incelemelerin yapıldığı yerdeki faaliyeti sekteye uğratmayacak şekilde yapılır.

Fiili Envanterin Yapılmasının Gerektirdiği ve İncelemeyi Yapan Tarafından Tasdik Edilen Giderlerin Hazinece Kendisine Ödenmesini Talep Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 134 üncü maddesi uyarınca, incelemeye yetkili olanlar tarafından lüzum görüldüğü takdirde inceleme, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin fiili envanterinin yapılmasına ve beyannamelerde gösterilmesi gereken unsurların tetkikine de teşmil edilebilir. Fiili envanterin yapılmasının gerektirdiği ve incelemeyi yapan tarafından tasdik edilen giderler Hazinece mükellefe ödenir.

İnceleme Sırasında Düzenlenen Tutanaklardan Bir Nüsha Alma, İtiraz veya Mülahazalarının veya İbraz Ettikleri Özelgelerin Bu Tutanaklara Geçirilmesini İsteme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 141 inci maddesi hükmüne göre, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar, inceleme esnasında gerekli görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olayları ve hesap durumlarını ayrıca tutanaklar ile tespit ve tevsik edebilirler. İlgililerin itiraz ve mülahazaları veya ibraz ettikleri özelgeleri varsa bunlar da tutanağa geçirilir. Tutanaklarda incelemeyi yapanın kanaatini belirten yorum, hüküm ve ifadelere yer verilmez. Düzenlenen tutanakların birer nüshasının tutanakları imza edenlere verilmesi zorunludur.

Taslak Vergi İnceleme Tutanağını Talep Etme Hakkı

Vergi inceleme tutanak taslaklarının, mükelleflerin itiraz ve mülahazalarının tutanağa geçirilebilmesini sağlamak amacıyla ve mükelleflerin talep etmesi durumunda iki gün önceden mükelleflerin bilgisine sunulması mümkün bulunmaktadır. Mükelleflerin tutanak taslaklarını talep etmeleri halinde, söz konusu tutanaklara Mükellef Portalı İnceleme Takip Sistemi’nden

(https://mukellefportali.vdk.gov.tr/Portal/ veya https://vdk.hmb.gov.tr/mukellefportali)

ulaşılabilir.

İncelemenin Her Safhasında Bilgi Alabilme Hakkı

Mükellefler, vergi incelemesinin her safhasında inceleme süreci hakkında incelemeye yetkili olanlardan bilgi isteyebilirler. Bu kapsamda mükellefler (https://mukellefportali.vdk.gov.tr/) internet adresinden İnceleme Takip Sistemi uygulamasına giriş yaparak haklarında devam eden veya tamamlanmış incelemeleri, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 140 ıncı madde hükmü uyarınca taraflarına gönderilmiş olan İncelemeye Başlama Bildiriminin en altında yer alan Sorgu No ile takip edebilirler. Ayrıca, yapılan vergi incelemesi sonucunda, inceleme konusu ve dönemine ilişkin eleştiriyi gerektirecek herhangi bir hususun tespit edilememesi halinde bu durumun ilgili birim tarafından mükellefe yazı ile bildirilecektir.

İnceleme Sırasında Temsilci Bulundurma Hakkı

Mükellef vergi incelemeleri ile ilgili görüşmelere, defter ve kayıtlarla ilgili olan yetkili Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler veya avukatların kendisiyle birlikte katılmasını sağlamak ya da kendisini temsilen yetkili bir temsilcisini göndermek hakkına sahip bulunmaktadır. Mükellefi temsilen gelen kişilerin yasal olarak yetkilendirilmiş olmaları ve temsil belgesinin görüşmeler başlamadan önce inceleme elemanına verilmesi gerekir.

Vergi İncelemesinin Süresinde Bitirilmemesinin Nedenini Öğrenme Hakkı

Vergi incelesine başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemelerin bitirilmesi esastır. Bu süreler içinde incelemenin bitirilemeyeceğinin anlaşılması halinde vergi inceleme elemanı gerekçeli bir yazı ile bağlı oldukları birimden, inceleme süresinin bitiminden en geç on gün önce ek süre talep edilebilir. Bu talep vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilir ve altı ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Bu durumda, incelemenin bitirilememe nedeni ilgili birim tarafından nezdinde inceleme yapılana yazılı olarak bildirilir.

Rapor Özeti Talep Etme Hakkı

Mükellefler, Vergi Müfettişleri tarafından düzenlenecek rapor özetlerine, Mükellef Portalı İnceleme Takip Sistemi’nden

(https://mukellefportali.vdk.gov.tr/Portal/ veya https://vdk.hmb.gov.tr/mukellefportali)

ulaşılabilir.

Rapor Değerlendirme Komisyonlarınca Dinlenme Talep Hakkı

Rapor Değerlendirme Komisyonları gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları hakkında mükellefi dinleyebilirler.

Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talep Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun Ek 11 inci maddesi uyarınca, Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergiler ve bunlara ilişkin kesilecek vergi ziyaı cezaları ile 2025 yılında 33.000 TL’nin altındaki özel usulsüzlük cezaları uzlaşmaya konu olmamakta ancak VUK md. 376 ve EK madde 1 düzenlemelerinde belirtilen koşulların sağlanması halinde %75’i indirilmekte sadece %25’i ödenmektedir.

Mali Tatile İlişkin Hükümlerden Yararlanma Hakkı

Mükelleflerle ilgili yapılacak işlemler Malî Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanun hükümlerine uygun olarak gerçekleştirilecektir.

İnceleme Sırasında ve Sonrasında Vergi Mahremiyetinin Korunmasını İsteme Hakkı

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi Mahremiyeti” başlıklı 5 inci maddesi ile Vergi muameleleri ve incelemeleri ile uğraşan memurlar, vergi mahkemeleri ile bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olanlar, vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlara iştirak edenler ile vergi işlerinde kullanılan bilirkişiler mükelleflerin veya mükelleflerle ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine mütaallik olmak üzere öğrendikleri sırları veya gizli kalması lazım gelen diğer hususları ifşa edemezler ve kendilerinin veya üçüncü şahısların nef’ine kullanamazlar.

Vergi İnceleme Sürecinde Mükellef Yükümlülükleri

• Defter ve Belgeleri İbraz Yükümlülüğü
• İncelemenin İşyerinde Yapılması Talebinin Uygun Bulunması Halinde İncelemeye Yetkili Olana Çalışma Yeri Gösterme ve Resmi Çalışma Saatlerinde İşletmede Çalışılmasını Sağlama Yükümlülüğü
• İnceleme ile İlgili Her Türlü İzahatı Verme Yükümlülüğü
• İş Yerinin İncelemeye Yetkili Olanlar Tarafından Gezilip Görülmesini Sağlama Yükümlülüğü
• Fiili Envanter Yapılması Halinde Araç, Gereç ve Personeliyle Bu İşlemlerin Yapılması İçin Gerekli Yardım ve Kolaylığı Gösterme Yükümlülüğü

Bu konu hakkında daha detaylı bilgi edinmek için “Vergi İncelemesi İle İlgili Sıkça Sorular Sorular” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Sonuç

Vergi incelemesi süreci çeşitli biçimlerde gündeme gelerek birtakım mağduriyetlerin oluşmasına kapı aralayabilir. Bu gibi hallerde; sorunun süratle çözüme kavuşturulabilmesi ve hak kayıplarının yaşanmaması bakımından bizimle İLETİŞİM geçiniz.