Hırsızlık Suçu ve Cezası

Hırsızlık suçu, insanlık tarihinin en eski zamanlarından beri sürekli karşılaşılan ve insanın yeryüzünde var olduğu süre boyunca da işlenecek olan bireylerin malvarlığı değerlerine yönelik gerçekleştirilen bir suç tipidir. Hırsızlık fiili, evrensel olarak tüm toplumlarda suç olarak düzenlenen ve bireylerce yüz kızartıcı davranış olarak nitelendirilen bir konudur. Bu bağlamda hukukumuzda da 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 141. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir.

Hırsızlık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 141. maddesinde

“Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden almak”

şeklinde düzenlenmiştir.

Hırsızlık suçunun basit veya nitelikli tüm şekilleri resen soruşturulmaları gereken suçlardandır. Yani şikâyete tabi değildir ve şikâyet süresi yoktur. Hırsızlık suçunun cezası bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır.

Hırsızlık Suçu Cezası Nedir?

• TCK m. 141 hükmünde hırsızlık cezası 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
• TCK m. 142/f.1 hükmünde nitelikli hırsızlık cezası 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasıdır.
• TCK m. 142/f.2 hükmünde nitelikli hırsızlık cezası 1/3 oranında arttırılır.
• TCK m. 142/f.3 hükmünde nitelikli hırsızlık cezası ½ oranında arttırılır ve 10.000 güne kadar adli para cezası öngörülür.
• TCK m. 142/f.5 hükmünde nitelikli hırsızlık cezası ½ oranından 2 katına kadar arttırılır.
• TCK m. 143 hükmünde nitelikli hırsızlık cezası ½ oranında arttırılır.
• TCK m. 144 hükmünde basit hırsızlık cezası 2 aydan 1 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası olarak öngörülür.
• TCK m. 145 hükmünde basit hırsızlık cezası indirim hali sayılmakta ve ceza verilmekten vazgeçilebileceği düzenlenir.
• TCK m. 146 hükmünde basit hırsızlık cezası ½ oranında indirilir.

Neler Hırsızlık Sayılır?

• Kahvehane, bakkal, sinema, mağaza gibi yerlerde bulunan eşyaların çalınması hırsızlık suçudur.
• Petrol boru hattı ya da petrol rafinerisinde sıvı veya gaz halindeki enerjinin işlenmesi hırsızlık suçudur.
• Büyükbaş hayvanların çalınması hırsızlık suçudur.
• Kapkaç, yankesicilik hırsızlık suçudur.
• Takma sakal, peruk, bıyık kullanarak bir kişinin malının alınması hırsızlık suçudur.
• Haksız şekilde ele geçirilen internet bankacılığı şifresinin kullanılarak havale yapılması hırsızlık suçudur.
• Mekanizmanın kilitlenmesini engellemek suretiyle kilitli yerde bulunan malların alınması hırsızlık suçudur.
• Dışarıda bırakılan otomobilin çeşitli mallarının çalınması hırsızlık suçudur. Bu durumda oto hırsızlığı cezası kaç yıl diye bakıldığında 3 yıldan 7 yıla kadar hapis cezasıdır.

Neler Hırsızlık Sayılmaz?

• Kişinin dikkatsiz davranıp kendisinin zannederek başkasının malını alması durumunda TCK m. 30’da düzenlenen “hata” meydana gelmektedir. Hata kastı kaldıracağından hırsızlık suçu oluşmaz.
• Kendisinin sanarak başkasının malını alan kişi, hatasının farkına varmasına rağmen aldığı malı iade etmez veya yetkili mercilere haber vermez ve malı malikmiş gibi kullanmaya başlarsa TCK m. 160’da düzenlenen “kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf” suçu meydana gelir.
• Kişinin başkasının sanarak kendi malını alması halinde, “işlenemez suç” meydana geldiğinden hırsızlık suçu oluşmaz. Zira, bu ihtimalde suçun konusu başkasına ait bir değildir.
• Sahipli bir malın sahipsiz olduğu düşüncesiyle alınması halinde kişi kasten hareket etmediği için hırsızlık suçu oluşmaz ancak TVK m. 160’da düzenlenen “kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf” suçu meydana gelir.
• Zilyedin rızası bulunmamasına rağmen failin rızayı var zannetmesi halinde kişi hatasından yararlanır. Mağdur rıza verirken yanılırsa, mağdurun hatası faile yüklenemez ve fiil hırsızlık suçunu oluşturmaz. Mağdur, bizzat fail tarafından hataya düşürülmüşse “dolandırıcılık suçu” oluşur.
• Failin başkasına ait malı yararlanmak maksadı ile değil de tahrip maksadıyla alması durumunda hırsızlık değil “mala zarar verme” suçu oluşur.
• Bir kimse kendisinin veya başkasının hakkına yönelik bir saldırıyı ortadan kaldırmak amacıyla saldırganın malını alırsa fiil “meşru savunma” kapsamında olduğundan hukuka uygun sayılır ve suç teşkil etmez.
• Kiraya veren, kira bedeli ödenmediği için kiralananda bulunan ve kiralananın kullanılmasına yarayan eşyalar üzerinde TBK m. 336’da düzenlenen “hapis hakkı” kullandığı takdirde hırsızlık suçu oluşmaz.
• Hırsızlık hastalığı nedeniyle fiili işleyen kişi hakkında TCK m. 32 nedeniyle ceza verilmez ancak güvenlik tedbirine hükmolunur.

Basit Hırsızlık Suçu Nedir?

Basit hırsızlık suçu TCK m. 141 hükmünde “başkasına ait taşınır bir malı, zilyedinin rızası olmaksızın kendisine ya da bir başka kimseye yarar sağlamak için almak” olarak tanımlanmıştır.

Basit hırsızlık suçunun oluşumu için 2 şart aranmaktadır:

• Hırsızlık suçuna konu olan eşya taşınır bir mal olmalıdır.
• Eşya, zilyedin hakimiyet alanından çıkmalı ve failin egemenlik alanına girmelidir.

Hırsızlık suçu ile korunan hukuki değer hem mülkiyet hakkı hem de zilyetliktir.

“Hırsızlık suçu ile korunan hukuki yarar mülkiyet hakkı ile birlikte zilyetliktir. Kanunda “zilyet” kelimesi ile “başkasına ait” olma kelimesi aynı anda kullanılmıştır. Bu şekilde kanun koyucu, iki farklı hukuki duruma aynı anda yer vererek hırsızlık suçunda ziyetlik ile mülkiyeti ayırmış, her ikisini de koruma altına almıştır. Suçun maddi konusu ise başkasına ait taşınır maldır. Bu sebeple malın malikinin bu suçun faili olması mümkün değildir. Suçun mağduru ise malik olabileceği gibi zilyet de olabilir. Çalınan mal, malikin elinden alınmış ise mağdur, malın malikidir. Zilyetin elinden alınmışsa mağdur zilyet, malik ise suçtan zarar görendir.” (Y-CGK, 10.05.2016, 2014/159 E., 2016/257 K.)

Hırsızlık Suçunda Cezayı Azaltan Nedenler Nelerdir?

Hırsızlık suçunun;

• Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde,
• Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla,

İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.

Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir. Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz. Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.

Hırsızlık suçunun cezayı azaltan nitelikli halleri; TCK m. 144, 145, 146 ve 147 hükümlerinde düzenlenmiştir. 

TCK 144:

“Hırsızlık suçunun; a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”

TCK 145:

“Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.”

TCK 146:

“Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.”

TCK 147:

“Hırsızlık suçunun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde, olayın özelliğine göre, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.”

Hırsızlık Suçunda Cezayı Arttıran Nedenler Nelerdir?

Türk Ceza Kanunu’nun 142. maddesi, bazı durumlarda cezayı artırır. Bunlara “Nitelikli Haller” denir.

• Gece vakti işlenmişse

• Kamu kurumlarına ait mal çalınmışsa

• Afet, kargaşa, yangın gibi ortamlarda suç gerçekleşmişse

• Bilişim sistemleri kullanılarak işlenmişse

• Bedensel veya zihinsel engelli kişilere karşı işlenmişse

Bu gibi durumlarda ceza daha ağır olur. Örneğin gece vakti işlenen bir hırsızlık suçunda ceza yarı oranında artırılır (TCK m. 143). Gündüz 1 yıl hapis cezası verilmesi gerekiyorsa, gece işlendiği için bu ceza 1 yıl 6 aya çıkar.

Hırsızlık Suçu Uzlaştırmaya Tabii midir?

TCK m. 141’de düzenlenen basit hırsızlık suçu, uzlaştırmaya tabi suçlar arasındadır. Suçun basit ve temel halinin işlenmesi halinde hırsızlık suçu bakımından soruşturma veya kovuşturma başlamadan önce uzlaştırma prosedürü yerine getirilmelidir.

DİKKAT : Nitelikli hırsızlık uzlaşma kapsamında yer almaz.

Hırsızlık Suçundan Adli Para Cezası, Erteleme veya Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasına Karar Verilebilir mi?

Adli para cezası, işlenen bir suç neticesinde hapis cezasıyla birlikte veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Basit hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Ancak, etkin pişmanlık, sanığın yaşının küçüklüğü nedenlerle indirim yapılmadığı müddetçe, ceza miktarı nedeniyle nitelikli hırsızlık suçu alınan mahkumiyet cezasının miktarı nedeni ile adli para cezasına çevrilemez.

Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen mahkumiyet cezası hakkında Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması kararı verilmesi mümkündür. İşbu kararın verilmesi ile birlikte sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi içerisinde belli koşullar yerine getirildiğinde ceza kararının hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılması ve davanın düşmesini sağlamaktadır.

Basit veya nitelikli suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi  şartların sağlanması halinde mümkündür.

Hırsızlık Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

Hırsızlık suçu kapsamında görevli mahkemeler asliye ceza mahkemeleridir. Buna göre sanık hakkında kamu davası asliye ceza mahkemesi nezdinde görülecektir. Hırsızlık suçunda yetkili mahkeme ise öncelikle suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesidir. Suçun işlendiği yer belli değilse, şüpheli veya sanığın yakalandığı yer, yakalanmamışsa yerleşim yeri mahkemesi; şüpheli veya sanığın Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Türkiye’de en son adresinin bulunduğu yer asliye ceza mahkemesi yetkilidir.

Sonuç

Hırsızlık suçu, bir başkasına ait maldan yarar sağlamayı amaçlayan failin, haksız bir şekilde o malı bulunduğu yerden almasıdır. Hırsızlık suçundan başlatılmış bir takipte usuli kurallara dikkat edilmesi ve etkin bir savunma yapılması verilecek cezanın indirilmesini veya tamamen kaldırılmasını sağlar. Hak kaybına uğramamak için bibimle İLETİŞİM geçiniz.